� (...) � certo que houbo un rei Grandlon no s�culo IV da nosa era. Certo que naquela �poca a pen�nsula armoricana ve�a o choque dos vixiantes do cristianismo e os nost�lxicos do paganismo. Certo que se trata dun trozo da historia de Breta�a, evocada no momento en que os invasores eran os bret�ns da illa de Breta�a (a Gran Breta�a actual), que fux�an da tiran�a dos saxones e impu�an, � s�a vez, a s�a dominaci�n �s pobos armoricanos, en particular baixo a forma das s�as estructuras sociais, da s�a lingua e do seu cristianismo. De a� a tradici�n que figura en Bran Ruz, seg�n a cal, os bret�ns mataron �s armoricones var�ns e cort�ronlle a lingua �s mulleres pra que elas non puideran seguir transmitindo a palabra dos seus antepasados. F�bula, dende logo, pero moi simb�lica e universal: tr�tase dun esquema repetido todo � longo da historia da humanidade, e sempre pra desgracia dos veci�os.���

��� Pero a historia, ou a lenda -a mi�do son a mesma cousa-, non � somentes unha an�cdota. �, ante todo, un episodio significativo a partir do cal pode desembocar a reflexi�n nunha toma de conciencia.

��� Os elementos que constit�en a lenda de Is, tal como Auclair e Deschamps no-la ofrecen, pertencen totalmente ao mundo c�ltico. Concernen a Irlanda, pa�s dominado por extranxeiros durante tantos s�culos e que a�nda sufre as secuelas dunha ocupaci�n se pode dicir terr�bel. Concernen ao Pa�s de Gales, relegado � categor�a de simple principado. Concernen a Escocia, cunha lingua e cultura non inglesas.Concernen a Breta�a, pa�s diferente do resto de Francia.. �Non � extrano, por outra parte, atopar en Irlanda e no Pa�s de Gales unha lenda casi id�ntica, relativa � cidade desaparecida baixo as augas? Adem�is, esta historia dunha cidade v�ctima das onda, imaxe dunha civilizaci�n azotada polo rid�culo, rechazada, culpabilizada, �non � com�n a t�da-las culturas chamadas minoritarias, e que somentes son minoritarias porque outras erix�ronse en maioritarias mediante a sinxela raz�n da forza ou do poder econ�mico?

(...)

---

�

� As� pois, as ondas cubriron a suntuosa cidade de Is, trag�ndose ao mesmo tempo � s�a princesa Dahud, "A Meiga Boa". Pero nada ficou destru�do e os pescadores, de cando en vez, con b� tempo e mar pouco movida, conseguen ver os tellados da cidade perdida, e poden ouvir as campanas das s�as igrexas. Nen sequera a propia Dahud est� morta: nada baixo as augas, con aspecto de serea, entre os grandes peixes dorados. Agarda. A cidade de Is agarda a que Par�s, a "cidade igual a Is", s�mbolo dun poder andocr�nico e triunfador, quede sumerxida. I ent�n Is volver� a aparecer. De feito a cidade desaparecida at�pase, igual que o rei Artur, na Illa de Aval�n, en estado de letargo, e isto con todo o que representa, con toda a s�a xustificaci�n sociocultural. A cidade de Is durme non somentes baixo o mar, no extremo do mundo occidental, xunto �s costas desta Breta�a das lendas, sen�n tam�n namemoria do pobo. � un caso t�pico de rechazo. O esquema da historia mantense intacto, incloso se os distintos historiadores introducen algunhas variantes nos detalles.

��� E tr�tase dunha historia exemplar, porque desaf�a � Tempo e o Espacio, porque o mundo que se atopa en plena crisis non pode con ela. Nas tebras do Inconsciente, como unha fera no fondo dunha cova que garda segredos maravillosos, o mito de Ker-Is est� preparado para aparecer en calqueira intre por enriba do umbral da conciencia, perfectamente disculpado (ou sen culpa), igual que as culturas minoritarias que espertan agora no mundo enteiro, sa�ndo do seu letargo. E podemos estar certos de que o d�a no que rexurda a cidade de Is, algo acontecer� no Vello Continente, que � o noso, pois a potencia que ten acumulado o mito no noso inconsciente estoupar�, e non habera dique que poida protexer � nosa podre civilizaci�n das ondas esnaquizadoras de Ker-Is, a nova cidade que garda o segredos m�is profundos da Humanidade.

Jean Markale� (Pr�logo i Ep�logo de "Bran Ruz")

������

Vitor Vaqueiro. Gu�a da Galiza M�xica:

��� O ex�rcito de Artur agarda na lagoa

��� O ciclo art�rico ref�renos as circunstancias que envurullan a morte do lendario monarca. Nos derradeiros d�as da s�a vida, Artur marcha cara �s chairas de Salisbury para entaboar batalla co seu sobri�o Mordrez. Parlamentan no propio campo de batalla para tentar adiar o combate, ou mesmo suspendelo. Xa que ning�n deles se f�a do outro, fica estipulado que, se algu�n pertencente a calquera dos dous bandos, desenvai�a a espada, o confronto comezar� de contado.

Obedecendo a un destino que semella inexor�bel, un cabaleiro tira a s�a espada para matar a unha cobra. Este vai ser o signo fortu�to e fatal que sinala o inicio da batalla. A loita � encarnizada e nela Artur mata a Mordrez e este fire de morte � rei.
� ma�� seguinte Artur ordena a Girflete que se dirixa a un outeiro que sobrancea un lago e guinde a s�a espada Excalibur. Cando o cabaleiro obedece, unha man sae do lago e recolle a espada. Acena tres ou catro veces e, a seguir, merg�llase definitivamente nas augas. Artur ordena a Girflete marchar. Este, na lonxura, olla unha nave na que ve�en fadas, entre ela Morgana, a irm� do rei. Artur, seguido do seu cabalo, embarca na nave e o nav�o emprende a marcha desaparecendo finalmente (La muerte del rey Arturo. Trad. do texto an�nimo franc�s medieal de Carlos Alvar. Madrid. Alianza Editorial.) Na s�a campa, en Glastonbury, un epitafio sentencia: "Aqu� xace Artur, rei que foi, rei que ser�". (...)

��� Un segundo bloco lendario, que establece conexi�n coa materia de Breta�a, quere facer participar dos feitos acontecidos na lagoa de Antela ao rei Artur. O relato, que se cadra chega ao noso pa�s polo cami�o das peregrinaxes a Compostela, narra que os insectos que esvoazan por riba da lagoa e que, ao lles daro o sol, escintilan como se fosen de natureza met�lica, non son tales, sen�n o ex�rcito enfeitizado do rei Artur que, o mesmo que o monarca, permanece naquel lugar da Limia agardando o desencantamento. Outra li�a da lenda abofella que o ex�rcito agarda a volta de Artur dende a afastada illa de Avalon na que se acha. Certos autores opinan que este relato, coa s�a referencia a un ex�rcito de mortos agardando, se presenta enchoupado do mito galego da Santa Compa�a.
��� Un poema que se alicerza nos tempos medievais d� por certo que o ex�rcito de Artur estaba composto por 183.000 cabaleiros, cos cales emprendeu a conquista de Xerusal�n (Galicia. Manuel Murgu�a)