| I |
3.LEXIKOA III. (N-Z)Mesedez, itxaron artxibo osoa kargatu arte. Ostean, aukeratu nahi duzun hizkia [N] [O] [P] [S] [T] [TX] [U] [Y] [Z]
NABAR, nabarra: nabar; "idi nabarrak esteu tiretuten" NABEGA: nabegatu NABO, nabo: nabo NABO ASI, nabo asi: nabo hazi NAFARRERI, nafarreri: nafarreri; "nafarreri sartxen da gortan" NAGI, nagi: nagi NAGIK ATARA: nagiak atera NAGITZU, nagitzu: alper NAGOSI, nagosi: nagusi NAIKO: nahiko; "ori naiko andi da " NARANJA, naranje: laranja NARDAKA, nardake: nardaka NARRA, narre: narra NARRA IXEN: narraza izan, beharraren beharrez bizitzea ahaztu NARRAS: narraz NARRU, narru: larru NASTA: 1. nahastatu; "pentzu, arto urune ta pulpe, eta sayeas ta babe nastata ".2. naste: nahaste NASTE BORRASTE: nahaste NAYE: nahia, zergura; "barre naye itxen gendun ese pasa ekiun jenero bakotxik " NEBA, nebe: neba; "yon siren danak baya, neba barik " NEBAORDEKO, nebaordeko: nebaordeko NEBARREBAK: nebarrebak NEGAR, negarra: negar NEGAR ANPULU, negar anpulu: negar anpulu NEGAR IÑ: negar egin NEGARTI, negarti: negarti NEGU, negu: negu NEGU GORRI, negu gorri: negu gorri NEKES: nekez NESKA, neske: neska; "ori da erriko neskarik lodiena " NESKAK NESKATARA: neskak neskatara; "erromerin mutillik etorri esik neskak neskatara itxen gendun yantzan" NESKA SAR, neska sarra: neska zahar NESKAMUTILLEK: neska mutilak NESKATILLA, neskatille: neskatila NESKATO, neskato: neskato; "sure, arrebek edo aistek, segun nori diñotzesun mutilleri edo neskatori " NEUREKANDU: neuregandu; "neurekandu dodas umek" NIKALO, nikalo: niskalo NOBIA, nobie: andragai NOBIENBRE, nobienbre: azaro NOBIO, nobio: gizongai NONSEBARRI, nonsebarri: nontzeberri NONTZEBARRI, nontzebarri: nontzeberri NORAESEN: noraezean: noraezean; "noraesen dabil solusiño topa esiñik" NORTEAXE, norteaxe: ipar haize NORTEKOAXE, nortekoaxe: ipar haize; "nortekoaxe dau" NOSIKUANDO: lantzean behin NOSIPEIÑ: noizean behin
OBA: hobe OBA ES: hobe ez OBILLU, obillu: obilo OBLIGASIÑO, obligasiño: derrigorra OBRADOR, obradora : aroztegi, arotzaren beharleku. ODOLBATU, odolbatu : odolbatu ODOL, odola: odola ODOLGI, odolgi: odolgi ODOLOSTE, odoloste : odoloste, odolki. OGARA: txakurraren zeloa; "ogara dabill txakurre " OGASERU, ogaseru: ohazeru OGEIKO, ogeiko: ehun pezeta OGERLEKO, ogerleko : hogerleko. OGI, ogi : ogi OGI ASAL, ogi asala : ogi azal. OGI BERINKETU BAÑO OBE: ona izan; "gure umetxu ogi berinketu baño obe da." OGIDUN, ogidune : ogidun, ogi saltzaile. OGIGASTAI, ogigastai : ogigaztai, erbinude. OI, oya : ohe OIDALASEKO: nahiko OIDALAU: nahiko OIDALES: nahiko OI DAN MODUN: ohi den moduan OINBIDE, oinbide : oinbide. OINKADA, oinkade: pausu OINTZU : oraintsu. OIÑ, oñe : 1.oin. 2. orain; "oiñ yoten basara oba " O(I)ÑASPI, o(i)ñaspi: oinazpi. OIÑOTZ, oiñotza: pausu hots OKARAN, okarana: okaran OKASIÑO, okasiño: 1. aukera. 2. funeral, elizkizun OKELA, okele: okela, haragi. OKER, okerra: okerra. OKERAN, okerana: okaran OKERKERI: okerkeria; "ontxe pere in dosu okerkeriren bat" OKERRETARA: erratuta ibili; "oin bere okerretara imiñi dosu" OKERTU: 1. okertu 2. gaiztotu OKI: euki; "oki dot señe ba, lepon " OKILL, okille: okil. OKOLLU, okollu: okoilu, zoko, txoko. OKOSPE, okospe: okozpe OKOTZ, okotza: okotz OL, ola: ol OLASKO, olasko: olezko, egurrezko, zurezko. OLATU, olatu: olatu. OLEATU, oleatu: olatu OLGA: olagatu, jolastu; "amen olga deyen gustaten date " OLGETA, olgete: olgeta, jolas; "makiña bat olgeta in du abaron " OLGETAN: txantxetan; "esitxes asarratu olgetan ixen da ta" OLMO, olmo: zumar OLLANDA, ollande: oilanda OLLAR, ollarra: oilar. OLLARTU: harrotu; "egi esan dotzetelako ollartu in dat" OLLIÑ, olliñe: gedar. "olliñ" eta "gedar" bereiztu egiten dira; bata, hautsa da eta bestea, ostera, tximinean denboraren poderioz atxekita geratzen diren zati handiak. OLLO, ollo: oilo; "orrek ekar deus ollok a, eta bere anajek il deus " OLLOGOR, ollogorra OLLOSALDA, ollosalde: oilosalda OLLOSKO, ollosko: oilasko; "ba, ollosko dau eun pesetan" OLLOTOKI, ollotoki: oilotoki, oilotegi. ON: 1. ona: on; "ori esate esta ona" 2. egon: "ongo gare apur beten" ONDAKIÑ, ondakiñe: ondakin ONDAMENDI, ondamendi: ondamendi ONDASUN, ondasune: ondasun ONDATU: busti busti; "selau euritze ondatute nator" ONDIKARREN: oraindino ONDIÑO: oraindino; "estakixu akaba dune ondiño ala? " ONDO: 1.ondo (Adb.) 2. ondo (Iz.) 3. ondo (Adb.) Adjetiboaren maila aldatzeko erabiltzen da. ONDOKO, ondoko: belaunaldietan hurrengoa; "bixiko al dire obeto gure ondokok" ONDU: ondu ONGO, ongo: onddo ONILL, onille: onil; "odolostek betetuteko onille ekasu" ONRA, onre: ondra; "bigarren domekan il txe osten onre " ONTZA, ontze: ontza; "ontza bat kafe ekar dot " ONURE, onure: onura ONUSTE: intentzio onaz; "onusten ibili gara" OÑASPI, oñaspi: enbarazu; "beti sause oñaspiñ" OÑETAKO, oñetako: oinetako OÑETZ, oñetza: oinets OPERA: ebakuntza egin OPERASIÑO: ebakuntza; "operasiño andiren bat in dotze" OPETZI: opetsi, opatu, eskaini. OPILL, opille: opil ORASIÑO, orasiño: otoitz ORASIÑO IÑ: otoitz egin ORATU: oratu, heldu. ORBEL, orbela: orbel ORDE, orde: orde; "buskentzak orde dekoles txarri iltxen badot suri eron bortzut " ORDOTZ, ordotza: ordotz, aketz. ORDU, ordu: ordu; "ordu biek arten egon dire emen" ORDU ERDI, ordu erdi: ordu erdi. ORDU LAUREN, ordu laurena: ordu lauren, ordu laurden. ORDUN: orduan; "kea botakeran barrurantza eskapaten deude aik, erlek, eta ordun aik atara ta sera sartu " ORDU TXAR: egokia ez den unea; "ordu txarren geitxu dotzet" ORIO ASA, orio ase: orio aza, gabonetako jateko baten izena. ORIO, orio: orio ORKATILL, orkatille: orkatil ORMA, orme: horma ORNIDU: hornitu; "negureko ondo ornidute gaus" ORPO, orpo: orpo ORRASI, orrasi: orrazi ORRI, orri: orri ORROSTOKI: orratzontzi; "sorgiñek orrostoki okitxe yeuden" ORROTZ, orrotza: orratz ORRUKE: orroaka; "itxoso derditxedu dau gau dustiñ orruke estot lori pere iñ" ORTU, ortu: ortu. ORTZ, ortza: hortz. OSABA, osabe: osaba. OSALA, osale: osal OSASUN, osasune: osasun; "ori da txarra osasunentzat " OSASUN BEDAR, osasun bedarra: menda belar OSATU: osatu, sendatu; "biotzen forme lotxen da ya begiskone osatu in deudenen lotxen da biotzen forme " OSO, oso: oso OSO OSOKO, oso osoko: inuzentea; "dana siñestuten deu oso osoko da ta" OSPA, ospe: hanka, alde; "ospa emeti gure espadosu kobra" OSPEL, ospela: zozpal OSPERA, ospere: hozpera. OSTABERE: berriro; "irugarren egunen ostabere ikus nendun " OSTANTZEN: osterantzean OSTATU, ostatu: ostatu OSTE: jaiegun biharamunean; "atzo juergan ibilli txe gaur oste" OSTEN: ondoren OSTERANTZEN: osterantzean; "eskerrak etor sarena, osterantzen" OSTIKEDA, ostikede : ostikada OSTO: narra; "makiñen osten gero pasaten dosu ba sera, arek eta gero osto ", "eraiñ txe osten osto pasate aken barriñ asenta ditxen " OSTU: 1. ohostu, ebatsi. 2. ostendu, izkutatu. OSTUKARREN: izkutuan, gordeka. OSTUKE: ohostuka, izkutuka OSTUKER: izkutuan OTA, ote: 1. ote 2. ota, oilotokietan oiloek lo egin dezaten eukitzen den armadizoa. OTABAR, otabarra: otabar OTATZA, otatze: otatze OTUBRE, otubre: urri OTXA: axa, txakurrari eraso dezan esaten zaio OTXABERI: bihurrikeria, barrabaskeria; "senbet otxaberi in dun gastetan" OTXATXA: txakurrari eraso dezan esaten zaio. OTZ, otza; "ori lar dau otzegi " OTZAK IL: 1. hotzak hil "otzak il ber neu" 2. hotzakil; "ni baño otzakillaurik estau" OTZARA, otzare: otzara OTZARADA, otzarade: erdiberritan andreari egiten zaion oparia OTZARA SABAL, otzara sabala: otzara zabal OTZARAKADA, otzarakade: otzarakada OTZIKERA, otzikere: hotzikara OTZITXU: hotzitu, hoztu; "ate ixi dot otzitxu seditxen etze " OTZO, otzo: hartz OTZUERRE, otzuerre: otzuerre OYERATU: oheratu
PA: mosu, umeen berba PA EMON: mosua eman, umeen berba PAGA: ordaindu. PALA, pale: para PALATILLEN, palatillena: eten edo eraso baten ondorioz bihurkadaren bat eukitzea da, besoak luzatuta bata beste baino laburrago lotzen da, berau sendatzeko palatillena egiten da. PALATU, palatu: palatu PALOMA, palome: uso. PALU, palu: makil PALUKADA, palukade: makilkada PANADERU, panaderu: oikin. PANDERO, pandero: pandero. PANPARROI, panparroi: harroputz PAÑELU, pañelu: zapi. PAOTILLENA: besa burukoa PAPA: ogi, umeen berba PAPAR, paparra: papar; asarratute paparretik oratu eutzon" PAPATAK: zapatak, umeen berba PAPAU: umeak bildurtzeko berau etorriko dela esaten zaie PAPAUTEN: ilunetan, umeen berba PAPEL, papela: egunkaria. PAPER, papera: paper. PAPU, papu: matrail PAPURRAK: ogi zopak jakeran aho inguruan lotzen diren ondakinak, umeen berba da. PARA: paratu, jarri; "parate nas telefonon eta balarriñ imin ber dana agoan euki nendun, belarriñ imin ber dana euki nendun agoan imintxe " PARAJE: 1. paraje, hurbil; "senbest eta parajeau basaus obeto entzuten dosu" 2. leku, toki; "orretan parajetan estau arririk" PARDILLO, pardillo: pardilo PARE: 1. pare : pare, aurre.2. pare : pare, bikote PAREKO: antzeko; "orren pareko alperrik estot esetuten" PARIENTE, pariente: ahaide, senide. PARKATU : barkatu; "parkatu belu etorriarren " PARRA, parre: parra PARRANDA, parrande: parranda PARRAPE, parrape: parrape PARRILLA, parrille: parrila PARTIKA, partike: partika PARTIKERA, partikere: partikera PASA: pasatu; "barre naye itxen gendun ese pasa ekiun jenero bakotxik " PASADISU, pasadisu: pasadizu PASADOR, pasadora: 1. iraztontzi 2. kisketa PASPI, paspi: bazpi PASTORE, pastore: artzain; "nire anaje pastore dau ameriken " PATAPATA: oinez, umeen berba PATATA, patate: patata. PATIÑ, patiñe: patin PATO, pato: ahate PAUSUOTZ, pausotza: pausots PENTZA: pentsatu; "pentzaten dot etorko direla" PENTZU, pentzu: pentsu; "pentzu, arto urune ta pulpe, eta sayeas ta babe nastata " PENTZURE: kontura; "iñon pentzure bixi dire orrek" PEPELO: kokolo, umeen berba PEPELERDO: kokolo, umeen berba PEPETXIÑ, pepetxiñe: amilotxa PEREJILL, perejille: perrexila PERIKITXO, perikitxo: otzara txikar PERIKITXU, perikitxu: otzara txikar PERNILL, pernille: pernil PESETA, pesete: pezeta PESKA, peske: arrantza PESKAN IÑ: arrantzan egin PESKATERU, peskateru: arrain saltzaile PESTAÑA, pestañe: betile PETRAL, petrala: eskasa PETRALERA, petralere: astoaren bastak izaten zuen euskarria PETRILL, petrille: petrila PETROLIO, petrolio: petrolio PIKA: 1. haginka egitea, sugeak, mamarroak, e. abarrek;"aik pika itxen deude bero daunen ademas akabu " 2. xehatu, txikitu PIKADOR, pikadora: trangabel PIKAMALLU, pikamallu: pikamailu PIKE, pike: pika PIKETA, pikete: pika PIKU, piku: moko PILLO, pillo: pilo PILLOTU: pilatu PINTZEL, pintzela: txukuna, garbia; "neskatillatxu pintzela da ori" PIÑEDI, piñedi: pinudi PIÑU, piñu: pinu PIÑUASI, piñuasi: pinu hazi PIÑU BURU, piñu buru: pinaburu PIÑU ERRAMA, piñu errame: pinu adar PIPER, piperra: pipar; "eron deude piper lar " PIPI: txori, umeen berba PISKIN: apur puska PISKINKERI: apurreria, txikikeria; " beti dabil piskinkeritxen" PISTA, piste: 1. pista 2. basabide PITILIÑ, pitiliñe: pitilin, zakila PITIPIÑ, pitipiñe: pitipin; "asalaas an itxi txe pasa ostabere estutu te pitipiñe itxe san " PITXENPITXEN: pitan pitan; "pitxenpitxen yon ber dot komunera" PITXI: gauza polita, jostailu, umeen berba PITXIKUMA: pitxikuma; "udan pitxikumes beterik dau Sopela" PITXIN: deikari amoltsua, umeen berba PIXA: pisatu PLASA, plase: plaza PLATER, platera: plater PLAUSTA: jausi, umeen berba PLAYA, playe: ondartza PLEGA: tolestu PLISTI PLASTA: ur azalean kolpeak ematea, umeen berba PODA: inausi POLITX, politxe: polit; "ori gera politxe da au " POLITXO: polito; "ori politxo dau " POPERRE: astoaren ostikoa; "ikutuyosu astori, bai eta gero poperre: POPOLO: lodikote, umeen berba PORRA, porre: porra PORRILLA, porrille: landarei sustraietan egiten zaiena. PORROI, porroi: porroi PORRU, porru : porru; "ekar deude porru lar " PORRUSALDA, porrusalde: porrusalda PORTALA, portale: atari PORTERU, porteru: atezain PORTU, portu: portu POSARREN: poz pozik; "posarren artu deure notesi" POSIK: pozik POSO, poso: putzu POSPOLIÑ, pospoliñe: galeper POSTE, poste: zutabe POSTILLA, postille: postila POSTURA, posture: postura; "ser posture?, belarrik eta musturre" POSU, posu: putzu POTE, pote: pote POTO: pote; "Españako bandereri piper poto esaten yakon" POTOKADA, potokade: talo ondakinakaz esne beroaz egiten zen morokil antzeko POTOLO: potolo POTONGO, potongo: potongo POTOSORRI, potosorri: iraina da; "ingeruk garbitxuixek potosorri ori!" POTRI: lupetza POTROANDI: lasaia, gibelandi POTROSORRI: iraina da POTXOLO: potxolo POTXON: deikari amoltsua, umeen berba. POTXORRO, potxorro: potorro POTXORROSETA, potxorrosete: lazua; "amen imingotzegu potxorrosete" PRASA, prase: txingar PREGUNTA: 1. itaundu; "pregunta deuden ume estau" 2. pregunte: itaun PREPARA: prestatu; "ori itxen dosuen arten baskari preparakot " PRESA, prese: uharka PROBA: 1. probatu, dastatu.2. hazi.3. probe proba PROBETXU:onura; "probetxu in deitzuela" PROSESIÑO, prosesiño: prozesino PULMOI, pulmoi: biriki PULMONI BEDAR, pulmoni bedarra: pulmonia belar PULMOIKO, pulmoiko: birikitako, pertsonen gaisoa da. PUNBA: jausi, umeen berba PUNBA IÑ: jausi, umeen berba PUNBALA: jausi, umeen berba PUNTA, punte: punta PUNTERENGO, punterengo: lehen mailako PUNTILLA, puntille: 1. andren erropakoak. 2. ganadua hiltzeko erabiltzen den eztena. PUPU: min, umeen berba PURRUSTEDA, purrustede: purruztada PURRUT: uzkerrraren onomatopeia, umeen berba da PUSPULU, puspulu: puspulo PUSTU: puztu PUTZ IÑ: putz egin PUXIKA, puxike: puxika
SABAL, sabala: zabal; "sanbedarrak andranak badire orri sabalak, gixonanak badire ba, estutxuenak" SABALDU: zabaldu SABALIK: zabalik SABALUNE, sabalune: zabalune SADIÑERA, sadiñere: arrain saltzailea SAGAR, sagarra: 1. sagarrondo 2. sagar; "alabek sagarrak ekar deustes" SAGARDAU, sagardau: sagardo SAGARRUMO: "estosule yon gure? sagarrumok bille balitz bai" SAGASTI, sagasti: sagasti SAGI, sagi: zahagi SAGU, sagu: sagu SAGUSAR, sagusar: saguzahar SAI, saye:.zahi; "pentzu, arto urune ta pulpe, eta sayeas ta babe nastata " SAIPARDO, saipardo; "saipardo bat sara" SAKATU: sakatu SAKON, sakona: sakon SAKONDU: sakondu SAKOSTA, sakoste: lurraren sakonera; "emen sakostan estau axerik" SAKU, saku: saku SAKUTO, sakuto: zaku txikia SALDA, salde: salda; "ollo ta salde eroteutzen" SALDAR, saldarra: zaldar SALDATZU, saldatzu: saldatsu SALDI, saldi: zaldi SALDIGURDI, saldigurdi: zaldigurdi SALDIKUMA, saldikume: zaldikuma SALDU: saldu; " aitxek orreri ogi saldu deutze " SALE, sale: zale SALTA: saltatu SALTAMATXINO, saltamatxino: saltamatxino SALTZA BERDE, saltza berde: saltsa berde SALTZA, saltze: saltsa SALLA, salle: saila SAMA, same: sama SAME SARRATU: sama zarratu SAMU, samu: zamau SANBEDAR, sanbedarra: zanbelar; "sanbedarrak andranak badire orri sabalak, gixonanak badire ba, estutxuenak " SAN, sana: zan SANATENES: zanaten SANEA: saneatu SANJA, sanje: karkaba SANJUANADA, sanjuanade: sanjuanada SANKAPE, sankape: zankape SANKARROI, sankarroi: zankarroi SANO: 1. graduatzailea: "sano da altu gero e!", "sano ondo ibilli nas" 2. osasuntsua; "estau buruti sano" SANTAR, santarra: zantar SANTZO: zarata, algara; "barre santzoka entzun dus" SAPA, sape: 1. zapa 2. txima SAPABURU, sapaburu: zapaburu; "sapaburuten ibilli gara" SAPALDU: zapaldu SAPAR , saparra: zapar; "suk imintxen dosu an a, erlauntze, eta bertan dau, eta ak ume ingo dau, bota in ber dau estaitx nik a, senbest a, illen a, berrogei egun edo tardaten deitxu, eta a bota itxen dau, baya denpora ona bada, ba urten itxen deude se lekurik esteuke, an barrun, eta ordun egon ber da sur, ta an imintxen deutze sera, erlauntze, ta saparraas ta sera, ta ume erregiñe koxi txe ara pasa " SAPARRADA, saparrade: zaparrada SAPASTO, sapasto: zapazto SAPATA, sapate: zapata SAPATERU EGUR, sapateru egurre: garrazta SAPATU, sapatu: larunbat SAPLADA, saplade: zaplada SAPO sapo: 1. zapo 2. iraina da; "sapo utze da" SAPOKERI: maltzurkeria SAPOTZ, sapotza: idaun, kokote; "sapotzati oratute eron deu" SAR, sarra: zahar; "ori da andrarik sarrena" SARAN, sarana: zaran SARAMAK: sua biztuteko erabiltzen diren egur kima sikuak SARASARA: bigun, maramara SARATA, sarate: zarata SARATAKA: zarataka SARDA, sarde: sarda SARDAKADA, sardakade: sardakada SARDAKAKO, saskako: saskako SARDIÑA, sardiñe: sardina SARDIÑA SAR, sardiña sarra: sardina zahar SARE, sare: sare SARETZ, saretza: sarats SARGORI, sargori: sargori SARRANTXA, sarrantxe: txarrantxa SARRASOI, sarrasoi: sarrasoi SARRATU: zarratu SARRI: sarri; "au sarri etorte ixen da " SARRITXEN: sarritan SARTA, sarte: barda SARTEN, sartena: zartagin SARTENEKO, sarteneko: zartagineko SARTU: sartu; "batabat sartu da etzen" SARTUKERA, sartukere: sartukera SARTUNE, sartune: sartu une SASI, sasi: sasi SASITXORI, sasitxori: sasitxori SASITZE, sasitze: sasitza SASKEL, saskela: saskel, lohi SASKELDO, saskeldo: saskeldo, lohi; "se saskeldo saren" SASKELONA, saskelone: saskeldo, lohi SASKI-BASKI: edozelan egiten den beharra. SASKILLERI, saskilleri: saskeleria SASOI, sasoi: sasoi; "kotxen yonta bere eskare elduko sasoireko " SASOIKO, sasoiko: 1. adin handiko izakia. 2. sasoiari dagokion fruitua. SASONDU: sasoindu SASPIKI, saspiki: zazpiki SASPILLO, saspillo: sastegi SASTAR: 1. sastarra: zabor; "botaixu sastarratara 2. mozkorra; "orrek dakar sastarra" SATI, sati: zati SATITXU: zatitu SATOR, satorra: sator SATZ, satza: sats SAYESKI, sayeski: saiheski SAYETZ, sayetza: saihets SEAR, searra: zehar SEARRUNE, searrune: zeharrune SEGA: segatu SEGIDU: segitu; "orrek estudiaten segiduten deu" SEGIKE: segika SEGUN TRASE: dirudienez, antza denez. SEGURU ANTZEN: ziurrasko SEIÑ, señe: sein; "koxi señe yausi esteitxen " SEKULE: sekula; "guk sekule estu iñ erderarik " SEKULE BEDAR, sekule bedarra: sekula belar SEKULEKO IÑ: ondo egin; "seme ikusten Ameriketara basose, sekuleko ingosue" SEKULEKOK ESAN: irainak eta berba gogorrak esan SELO, selo: jelosia SELOTI, seloti: jeloskor SEME, seme: seme SEMEALABAK: semealabak SEMENTO, semento: porlan SEMEORDEKO, semeordeko: semeordeko SEN, sena: sen SENDO, sendo: sendo SENTENO, senteno: denganino; "erdu ona senteno ori neuk konponduko seitxut" SENTIDU: 1. sentidu, asmatu 2. behia sentidu; "sentidute dau ume itxeko daunen orduntxe " SENTZUN, sentzune: zentzun SEPILLU, sepillu: eskubil SEPILLU GARRATZ, sepillu garratza: eskubil garratz SEPULTURA, sepulture: elizan fameli bakoitzak zeukan lekua SERESAN, seresana: zeresan SERIKUSI, serikusi: zerikusi SERIÑ, seriñe: zeregin SERRA, serre: igitai SERRIÑ, serriñe: zerrauts SERROTA, serrote: zerrota SERU, seru: zeru SERU ARGI, seru argi: oskarbi SERU GORRI, seru gorri: oskorri SERUKA, seruke: zeruka; "indabek seruka ederra in deu aurten" SERUKO KATU: zeruko katu SESIÑE, sesiñe: zezina SESTO, sesto: zaran; "orrek sesto bat ekar deu" SETA, sete: ziza SETIENBRE, setienbre: irail SEUEKANDU: zuengandu SIE, sie: zia SIGRIÑU: mirri, eskasa SIKATRIS, sikatrise: orban SIKERAN: gutxienez, behinik behin; "guresok etor sirenen ixildu san sikeran bere ume" SIKETE, sikete: sikate SIKETU: siketu SIKITERU, sikiteru: zeken SIKOTZ, sikotza: zikoitz SIKU, siku: siku SILL, sille: zil SILLA, sille aulki; "yarri saren sille apurtute dau" SIMELDU: zimeldu SIMENDU, simendu: zimendu SIMENTERA, simentere: mintegi SINTXA, sintxe: zinta SINTXUDI, sintxudi: harizti luzanga SINTZEL, sintzela: zintzel SINTZ IÑ: zintz egin SIÑ, siñe: zin SIÑESKERA, siñeskere: sineskera SIÑESTU: sinestu; "ori esta siñestuteko fasille" SIRI MIRI, siri miri: zirimiri SIRI SARTU: ziria sartu SIRI-SIRI: fin fina SIRKIÑ IÑ: zirkin egin SIROI, siroi: ziraun SITXEL, sitxela: zital SITZ, sitze: sits SOBRA: sobra SOI, soye: zoi SOKA, soke: soka SOKATIRA¿ sokatire: sokatira SOKORRU, sokorru: ohiu SOKORRU IÑ: ohiu egin SOKORRUKE: ohiuka SOLDADUSKA, soldaduske: soldaduzka SOLDU: zoldu SOLIBA, solibe: soliba SOLO, solo: solo; "edurre ona da, solontzako " SOLO BARREN, solo barrena: solo barren SOLO BASTAR, solo bastarra: solo bazter SOLO BURU, solo buru: solo buru SOLO ERTZ, solo ertza: solo ertz SOLOMO, solomo: solomo SOLTA: soltatu SOLTEN: soltean SOLTERA, soltere: ezkonge SOLTERU, solteru: ezkonge SOLTZEÑ, soltzeñe: zaldar SONAJERU, sonajeru: sonajeru SOÑEKO: soineko SOÑU, soñu: soinu SOÑULARI, soñulari: soinulari SOPA, sope: zopa SOR, sorra: zor SORAKERI, sorakeri: zorakeria SORANGILLE, sorangille: sugelandara SORATU: zoratu SORBALDA, sorbalde: sorbalda SORGINBITXI, sorginbitxi: txiki, polita eta liraina den neskatxoa. SORGINKERI, sorginkeri: sorginkeria SORGINMETXA, sorginmetxe: liraina eta bizkorra den neskatila. SORGIÑ, sorgiñe: sorgin; "oiñ estau sorgiñik eta len beres " SORIONES: zorionez SORKI, sorki: sorki SORO, soro: zoro; "arto sorro bat eron ber dot errotara" SORRI, sorri: zorri SORRI IL BISTU: zorri berpiztu SORROSTU: zorroztu SORROTZ, sorrotza: zorrotz SORROTZARRI, sorrotzarri: zorrotzarri SOSEGA: arteak hartu. SOSO, soso: zozo SOSPEL, sospela: zozpal SOTO, soto: soto SOTORA ERAIÑ: sotora erain SOTZ, sotza: zoztz SU, sue: su; "sue ikeran erre in san " SUANDOR, suandorra: zuhandorra SUBASTA, subaste: zotzetara egitea SUBE BEDAR, sube bedarra: suge bedar SUBE EMON: sua eman SUBE IÑ: sua egin SUBI, subi: zubi SUBILL, subille: subil SUE EMON: sua eman SUETE, suete: sukalde; "nire suetek, iru metro dekos luserako" SUGARRANGILLE, sugarrangille: sugelandara SUGE, suge: suge SUGE BEDAR, suge bedarra: suge belar SUGERANGILLE, sugerangille: sugelandara SUIÑ, suñe: suhin SULO, sulo: zulo SULOBAKO, sulobako: akasbako pertsona SULOTU: zulatu SUNDE: kiratsa; "kaka sunde dau emen" SUR, surre: 1. sudur 2. zuhur; "an yayoten da beste erregiñe bat, ta gero ordun sur egon ber da atara ber dake ta sartu beste sera baten beste kaja baten, beste erlauntzen " SURBISKI: bizi, azkar SUREKANDU: zuregandu SURI, suri: 1. zuri 2. alper SURINGO, suringo: zuringo SURISKE, siriske: zuriska SURITXU: zuritu SURREK SARRATU: sudurrak zarratu SURRUN, surrune: 1. zurrun, gurdiko ezpatatik atzakarrera doan makila 2. zurrunkada SURRUNE IÑ: zurrun egin SURRUNETAN EGON: zurrunetan egon SURRUT: zurrut: SURTEKO AUTZ, surteko autze: suteko hauts SURTZILLO, surtzillo: sudurtzulo SURTZILLOTAKO, surtzillotako: sudurtzulotako SUSERA: susera; "susera dau ori beye" SUSI: zuzi SUSTRAI, sustrai: sustrai SUSTREI, sustrei: sustrai SUSITXEN: lasterka; "susitxen eskapa yeuden" SUSTENTZI: ganora SUSTENTZIBAKO: ganorabako; "ixildu seitxes suntentzibako ori" SUSTU, sustu: ikara SUSU, susu: engainu; "karamelok opetziosus eta aren susure etorko datzu" SUTE, sute: sukalde SUTONDO, sutondo: sutondo SUTUNIK: zutunik
TABA, tabe: taba TABAKO, tabako: tabako. TABAKO BEDAR, tabako bedarra : tabako belar. TABATARA: tabatara olgatu TABERNA, taberne: taberna; "ixi deude a, taberne, a edan gendune" TABERNERU, taberneru: tabernari. TAKATAKA: takataka TAKET, taketa: taket TAKOI, takoi: takoi TALABURNI, talaburni: talaburdin TALO, talo: talo TALOBURNI, taloburni: talaburdin TALLE, talle: teila. TALLE BODA, talle bode: teilaboda, teilatua egin eta ostean egiten den jatekoa. TALLE BOTA: teila bota, teilatua egin TALLEPEN: teilapean. TALLERI, talleri: teilak egiteko lekua. TALLETU, talletu: teilatu TAPA: 1. tapatu, estali. 2. tape: tapa, estalki 3. manta TAPATAPA: oinez; umeen berba da. TARDA: belutu, berandutu; "suk imintxen dosu an a, erlauntze, eta bertan dau, eta ak ume ingo dau, bota in ber dau estaitx nik a, senbest a, illen a, berrogei egun edo tardaten deitxu, eta a bota itxen dau, baya denpora ona bada, ba urten itxen deude se lekurik esteuke, an barrun, eta ordun egon ber da sur, ta an imintxen deutze sera, erlauntze, ta saparraas ta sera, ta ume erregiñe koxi txe ara pasa " TARDABIDE, tardabide: denbora galtzea. TARRAFUNDI, tarrafundi: lebabako neskato loditonatxoa. TARRATADA, tarratade: urradura; "aitxu goneri in dotzeten tarratade" TARRATOLE, tarratola: tarrafundi. TARTAJO: totel TARTAMUTU, tartamutu: totel TASA: tasatu TASADORE, tasadore: tasadore TASTAS: jotearen onomatopeia; umeen berba da. TASTAS EMON: jo; umeen berba da. TAUPEDAKA: taupadaka TAYO, tayo: planta, itxura. TEJABANA, tejabane: tejabana TENASA, tenase: tenaza TENEDOR, tenedora: sardeska TENTA: zirikatu TENTASIÑO, tentasiño: tentazio TENTZIÑO, tentziño: tentsio. TERRAPLEN, terraplena: lurrezko aldapatxo TERRASA, terrase: terraza TERRENO, terreno: terreno, lur zati TIA, tia: izeko TIENTERA: umeen olgeta, elkar harrapatu eta libratzera TIKI TAUKI: Bariku Gurenean mutilek elizan deabrua uxatzeko, edo juduak hiltzeko, erabiltzen zuten zurezko tresna TIÑEKU, tiñeku: tinaku TIO, tio: osaba TIPI TAPA: tipi tapa TIREKADA, tirekade: tirakada TIRORA ERAIÑ: eskuz haziak boteaz jausten diren erara erain. TIRRIÑ, tirriñe: zila; umeen berba da. TIRRITORRO: berbaldun; "se tirritorro saren" TITERE, titere: titare. TITI, titi: diti, titi. TOMATE, tomate: tomate. TONTOR, tontorra: tontor TOPA: topatu; "estot topa iñon beres " TOPEKA: topeka TORNADA, tornade: iko mota bat TORNILLO, tornillo: torloju TOSI: eztul egin TOTO: 1.txakurra; umeen berba da.2. auzo lanaren ostean laguntza hartzen zuenak emoten zuen bazkaria TOTONOXO: txakurkume; umeen berba da. TRABA: lotu, amarratu; "ori beye traba in berko du" TRABILL, trabille: maratila edo txaramela TRABES: trabes, enbarazuan; "estorbu be ta au trabes parata beti txe " TRAGA: 1. irentsi 2. hil, tragatu; "traga ingo sitxut" TRAKATANTRAKATAN: trakatantrakatan TRAKA-TRAKA: trenaren hotsa. TRALLAN: trailan, ganadua sokaz lotuta eroatea TRANGA, trange: tranga, tranka. TRANGALADA: bide txar baten burdiak egiten dituen balantzak; "olau trangalada baten yeusi ingo da" TRANKILL, trankille: trankila, barea TRANKU, tranku: urrats handia, tranku. TRANPA, tranpe: tranpa TRAPASERI: ezertarako balio ez duten gauzak; "trapaseri pillo bat atara dot armarioti" TRAPU, trapu: trapu. TRASA, trase: traza, seinale, zidurri; "eron gordosola se euri in ber deu, euri trasa dau " TRATU: tratu; "sean da tratu?" TRATANTE: ganadu saldu eta erosi egiten duena; "tratante txalak ikusten deu" TRAUSKI, trauski: trakets; "neska trauski bet san ta ara selau andre in dan" TREBEDE, trebede: trebera TREBEJERE, trebejere: 1. saltsetan sartzen dena, bromantea. 2. badaezpadako pertsona. TREBEJERI, trebejeri: balio urriko tresna piloa. TREBERE, trebere: trebera TREN, trena: tren TRENABIOSKA: umeen jokoa, erdarazko "tres navíos" TRENAK GARBITXU: harrikoa egin TRENTINBAKO, trentinbako: trentinbako, ganorabako. TRENTIÑ, trentiñe: trentin, andana, ganora. TRENTZA, trentze: ile txorta TRESNA, trene: tresna TRETA, trete: umeen treta; "logure da ta trete koxi deu" TRIGERU, trigeru: bahea, galbahe TRILLADORA, trilladore: trilatzeko makina TRIPA, tripe: tripa TRIPONTZI, tripontzi: tripontzi TROKA: 1. troke 2. trokatu TROKOLO: gizon baxu eta zabalotea TRONGO, trongo: 1. artoan enborra 2. enbor TRONTZADOR, trontzadora: trontzazerra TRONTZO: zati handia; "ogi trontzo bat artute yon da" TROÑU, troñu: korapilo TROPE, trope: astun, trope. TRUBOI, truboi: trumoi TRUGOI, trugoi: trumoi TRUKE: truke TRUKEME: umeen jokoa TRUMOI, trumoi: trumoi TRUMONADA, trumonade: trumonada, ekaitz. TRUTXA, trutxe: arrankari TUTIK: tutik; "tutik esan barik yon san" TURRUTURRU: betebete, gainezka; "platera turruturru imiñi txe dana yan deu"
TXABALA, txabale: neska TXABOLA, txabole: txabola. TXAIRE, txaire: zorrozkailu TXAIRO: dotore; "txairotxairo yon da erroparik onenak yantzitxe" TXAKA TXAKA: astiro ibiltzeko umeei esaten zaie; umeen berba da. TXAKALATXAKALA: trenaren joana TXAKETA, txakete: jaka; "txakete bere erosi du te alkondara ba pere bai " TXAKOLIÑ, txakoliñe: txakolin. TXAKOTAKO: ederra, onona; "txakotako beskari emon doskue" TXAKUR, txakurre: txakur; "txakurreri agarra dotzet" TXAKURKUME, txakurkume: txakurkume TXAKURRAFARI: luki, tranpatia; "olau txakurrafarik edoser ilei" TXAKURRANDI, txakur andi: txakur handi. TXAKUR TXIKER, txakur txikerra: txakur txiki. TXAL, txala: xahal, txahal. TXALO, txalo: txalo TXAMARRA, txamarre: txamarra, jaka. TXANBELIÑ: neskeei esaten zaie amultsuki; umeen berba da. TXANKA, txanke: txanka, bernaren atze. TXANKA MEA, txanka mea: txanka mehe. TXANKAPOLETAK: itxura txarreko txankak TXANKLO, txanklo: gomazko txokolo TXANTEL, txantela: txantel, solo txikia. TXANTO, txanto: lur zati txikarra, txantel TXANTXAN: dantzan egiteko umeei esaten zaie; umeen berba da. TXANTXUR, txantxurre: txatxur, hagin, hortz; umeen berba da. TXAPA, txape: sukaldeko txapa. TXAPARRO: baxua baina sendoa TXAPEL, txapela: txapel TXAPIÑ, txapiñe: txapin, galtzerdi lodiak eta txikiak ere bai. TXAPISKOLA: neskatoei esaten zaie amultsuki; umeen berba da. TXAR, txarra: txar; "ori txarrau da " TXARPA, txarpe: txerpa, erpa. TXARRI, txarri: txerri. TXARRIBODA, txarribode: txerriboda TXARRIBOGADA, txarribogade: txarto garbitu den erropa. TXARRI GARBIDURI: txarto egiten den garbiketa TXARRIKI, txarriki: txerriki TXARRIKUMA, txarrikume: txerrikume. TXARRI OKARAN, txarri okarana: basaran TXARRISKONA, txarriskone: TXARRITO: lohia, umeen berba TXARRITOKI, txarritoki: txerritoki. TXARTO: txarto; "esan dotzut txarto daola " TXATA, txate: txata TXATXA: sagarra edo madari; umeen berba da. TXATXUR, txatxurre: txatxur, hagin, hortz; umeen berba da. TXEPA, txepe: konkor. TXEPETX, txepetxa: txepetxa TXEPOSO, txeposo: konkordun. TXERA, txere: txera. TXERPA, txerpe: txerpa, erpa. TXETXE: txetxe, ume; umeen berba da. TXIBIRITA: bitxi lore TXIBISKERI, txibiskeri: huskeria, txikikeria. TXIBO, txibo: txinbo, zibu TXIKER, txikerra: txiki, txikar; "ori txikerrau da" TXIKERTU: txikitu, txikartu. TXIKO, txiko: txiko, lepo. TXIKON: txikoan, sorbaldetan hartuta. TXIKORI, txikori: atxikoria. TXILIÑ, txiliñe: txilin TXILLIO: girrintzi; "txillio itzelak entzun dire" TXILLIOKA: girrintzika TXIMIÑA, tximiñe: tximina. TXIMUR: zimur TXIMURTU: zimurtu TXINBO, txinbo: 1. txinbo 2. xibo TXINDOR,txindorra: txindor TXINGOR, txingorra: prijitutako urdei zatia; "txingorra talon barrun goso egote san" TXINGER, txingerra: txingar TXINTXA, txintxe: astoari aparejua lotzeko erabiltzen den gerriko TXINTXORTA, txintxorte: koiperako urdei zuri urtu eta gero gelditzen diren ondarrak TXIÑ, txiñe: dirua; umeen berba da. TXIÑER, txiñerra: txingar. TXIO, txio: txio. TXIPLISTADA, txiplistade: zipriztina TXIPLI TXAPLA: txiplitxapla. TXIPOTIN: gizonezko txikar loditoa. TXIPRISTEDA, txipristede: zipriztada TXIRINBUELTA, txirinbuelte: txilipurdika TXIRIPA, txiripe: andra argal txiki sorgin antzekoa TXIRITXARA: astiro baina lotu barik zerozer egitea; "basabiltzes su txiritxara" TXIRLA, txirle: txirla TXIRLORA, txirlore: txirlora TXIRPILLOTA, txirpillote: txirpilota, tximeleta. TXIRRI, txirri: txirri TXIRRISKLA, txirriskle: 1. txirrizkila. 2. gizon edo mutil eskasa. TXIRRISTADA, txirristede: txirriztada, likido apurra TXIRRITXARRA, txirritxarre: txirritxarra TXIRTA, txirte: txirta TXISKERU: metxeroa TXISPA, txispe: txinparta TXISPAK ATARA: errietan egin eta jo TXISPEGI, txispegi: txerriaren zila, eskegita eukitzen zen sukaldean gero oinetakoei lustrea emateko. TXISPETAN YON: arineketan senetik irtenda joan. TXISTE, txiste: grazia; "neska orrek esteust txisterik itxen" TXISTILL: tanta, apurtxo bat; "estot edaten, baya botaixu txistil bet" TXISTOSO, txistoso: bromante TXISTU, txistu: 1. txistu, ttua. 2. txistu TXISTU BOTA: txistu bota TXISTULARI, txistulari: txistulari TXISTUOTZ, txistuotza: txistu hots TXITA, txite : txita. TXITIK IÑ: txitik egin, ezer esan ez. TXITXARRO, txitxarro: txitxarro. TXITXI: okela; umeen berba da. TXITXIMERKE: txitximarkada; "maistrak txitximerke itxe yoskun" TXIU-TXIU: baten bati deitzeko hots hitza TXIXE, txixe: txiza TXIXE IÑ: txiza egin TXIXEK IÑ: estendak egin barre algarak egin; "sure aisteas txisek in gendusen" TXIXE POSO: gortako ganaduaren garnua biltzen den lekua; "olgetan dabillela txixe posora yeusi da" TXIXETI, txixeti: txizati TXOKA IÑ: sentiberatu; "barre in dotzu te txoka in dako" TXOKIÑ, txokiñe: zotin; "txokiñe kentxeko saspi tragu ure edan" TXOKOLO, txokolo: txokolo TXOLA, txole: artoaren txola, garbaren ostekoa. TXOLINTXU: umeei esaten zaie amultsuki; umeen berba da. TXOMIN BEDAR, txomin bedarra: txomin bedar, barrabas bedar. TXONBO, txonbo: txonbo, dzangada uretara. TXONBO IÑ: txonbo egin, dzanga egin; "ikisi dot txonbo itxen" TXONTA, txonte: txonta. TXOPO, txopo: makal TXORI, txori: 1. txori 2. iletako txori edo lazu. TXORIABI, txoriabi: txori habi TXORIABOLA, txoriabole: txorijagola, txori-izugarri TXORIBURU, txoriburu: buru arin TXORIXO, txorixo: txorizo. TXORKO: lurrean egiten den zuloa hazia erein edo landara jartzeko TXORRO, txorro: txorrota TXORTA, txorte: 1.txorta 2.gari txorta; "gari txortak metatu in ber dire" TXOR TXOR: berba atertu barik egitearen onomatopeia. TXOSNA, txosne: txosna; ardiak gordetzeko txabola ; "txosne sera da len a, bodege ote sana " TXOTOR, txotorra: txingor txiki, edur maluta txiki. TXURKUTXURKU: zurrut edan; umeen berba da. TXURLINDU: erdi mozkortu; "selau iñusentekerik, txurlindute dau aurki" TXURLITA, txurlite: itsas txori. TXURRO, txurro: txurro TXURRUNPLIN: edan; "senbegure txurrunplin in du" TXUT: beroa adierazteko interjekzioa. TXUTXU: deseio, nahia; "seosen txutxun dabill oin bere"
UBILLU, ubillu : ubil. UDABARRI, udabarri: udaberri UDAGOYEN, udagoyena: udagoien. UDALDI, udaldi: udaldi UDE, ude: uda UDEBARRI, udebarri: udaberri. UDEGOYEN, udegoyena: udagoien. UDUBIO, udubio: urubio, kurubio. UELATA EGON: blai egon. UGEL, ugela: ugal, ubal. UGELAXO, ugelaxo: urgarixo, igela. UGER, ugerra: ugerra. UGERDO: lohia, zikina; "kendu seitxes emeti ugerdo ori" UGERAXO, ugeraxo: urgeraxo, igela. UGERI: ugari. UGER IÑ: igeri egin, uger egin. UGERIXO, ugerixo: igela UGERRA BOTA: euri lanbroa egin; "ugerra botaten dau, artuixu gordosola" UGERRAK YAN: ugertu UGERRIÑE: urak korritzeko soloan zeharka egiten ziren exabarrak UGERTU: ugertu. UGETU, ugetu: errotako antapara. UI, uye: oi. UKETU: ukatu UKONDO, ukondo: ukondo, ukalondo. UKUBILKE IÑ: ukabilka egin, elkar jo UKUBILL, ukubille: ukabil. UKUTU: ikutu;."orreri esixu ukutu " ULE, ule: ile ULEBAKO, ulebako: ulebako, soil ULE SURI, ule suri: ile zuri, ile urdin. ULERTU: ulertu: "alan dekot ulertute" UMA, ume: kuma, kume. UMALDI, umaldi: umaldi UME, ume: ume; "senbest eta ume gitxiau obeto " UME ARTUTZALLE, ume artutzalle: emagin. UME IÑ: umea egin; "sentidute dau ume itxeko daunen orduntxe " UMEDADE, umedade: hezetasun UMEDU, umedu: heze. UMEGORRI, umegorri: umegorri UMEKONDO, umekondo: umekondo UMEMOKO, umemoko: umemoko, umekondo. UMESURTZ, umesurtze: umezurtz. UMETOKI: umetoki UMETU: umetu; "aitxitxek urte asko ta umetu in daku" UMILL, umille: apal UMORE, umore: 1. unore. 2. aldarte UMOTU: umotu UNEKADA, unekade: une, unekada, lipar. UNORE, unore: umore, erreuma. UNTZE, untze: untze UR, ure: "suok ure emon dostesu " UR BEREINKETU, ur bereinketu: ur bedeinkatu. UR BEREINKETU ONTZI: ur bedeinkatu ontzi. UR BIXIK: urak gora, ur bizi; iretargiaren ilgoran dira. UR GOLPE, ur golpe: uriola, errotan urak ematen duen golpe. UR ILLEK: ur hilak, urak behera; iretargiaren ilbeheran dira. URDEI, urdei: urdai URDI, urdi: urdai. URDILL, urdille: urdail. URDILLEN, urdillena: urdailen, urdaileko gaixotasuna. URDIÑ, urdiñe: urdin URIKO, uriko: huriko, hiriko. URIOLA: uholde URKE, urke: 1. txalma 2. lan egin eta dirua irabaztea gogoan besterik ez daukana; "esitxes urke ixen, emen itxi berkosus danak eta" URKEMENDI, urkemendi: urkamendi URKETU: urkatu. URKULU, urkulu: urkulu URRATU: tarratada bat egin, azala altxatu; "aitxu selau urratu in daten eskun" URRE, urre: urre URREGORRI, urregorri: urre, urregorri. URREKO, urreko: hurrengo. URRESTI, urresti: urresti. URRESURI, urresuri: urrezuri, zilar. URRETX, urretxa: ur, urratx URRETXINDOR, urretxindorra: urretxindor. URRI: eskas URRIK EMON ES: antzik ere eman ez URRITXEN: urrietan URRUMEDA, urrumede: urrumada; "txala in deunik ona urrumedaka dabil beye" URRUSE, urruse: urruxa URRUTU: urratu. URTE, urte: urte; "suk estekosus orrenbeste urte" URTE BARRI, urte barri: urte berri URTEBETA, urtebete: sagar mota bat URTEGARREN, urtegarrena: urtegarren, urtebete. URTEKERA, urtekere: irteera. URTEN: 1.irten, urten; "belu urten dot" 2. urtena: lotsabako, aurrera etorria URTU: urtu. URTXAKUR, urtxakurre: ur txakur. URUBIO, urubio: urubio, kurubio. URUN, urune: urun, irin. URUN ESE, urune ese: urun heze; taloa egiteko igertuta ez dagoena. URUN IER, urun ierra: urun igertuta, labatik pasatukoa. USA: 1. erabili; "bietara, esaten da batera nei bestera emen biek usaten dus". 2. ohituta egon; "orretan usata gaus" USABA, usabe: ugazaba. USABANDRA, usabandre: ugazabandre USADIO, usadio: usadio USANDRA, usandre: ugazabandre. USEN, usena: 1.izen 2. izain USINTZU, usintzu: usaintsu USIÑ, usiñe: usain USKER, uskerra: uzkar USTEL, ustela: ustel USTELDU: usteldu. USTURI, usturi: ustura, mihura. UTZ, utze: huts UTZIK: hutsik. UTZUNE, utzune: hutsune. UXA IÑ: uxatu UXELA uxela: ojala; "uxela etor balitxe! " UXETU: uxatu.
YABOI , yaboi: xaboi YABON: jagon, zaindu; "nik yabongo neukes orrek umek " YAGONA: xaboiztatu. YAGUE: ugazaba YAGUEKINDU: norberegandu: "bera yaguekindu da gustias" YAI, yaye: jai; "suori etorkixuesen yayetan lengusuk " YAKAN, yakana: jakar, gutxi jaten duena. YAKE, yake: jaka. YAKIÑ: jakin YAKITXUN, yakitxune: jakitun; "yakitxun egon sara " YALGI: erion, urustu. YAN: jan; "batera yan du" YANTROPE: tripakada YANTZAN: dantzan YANTZAN IÑ: dantzan egin. YANTZARI, yantzari: dantzari. YANTZI: 1. yantzi (Iz): jantzi, soineko.2. (Ad): jantzi YARAMON IÑ: jaramon egin: "berbetan ego nasenen esteust yaramonik iñ" YARLEKU: jarleku, elizan fameli bakoitzak daukan tokia. YARRA, yarre: pitxar. YARRI: jezarri, eseri; "yarri gara ba, alkarren atzen" YASEKO: neurri onekoa YASKERA, yaskere: jazkera YATEKO, yateko: jateko; "yateko sue txikerren imin dot" YATORDU, yatordu: jatordu; "nik yatordu ekar neutzuen " YATUN, yatune: jatun, ondo jaten duena. YATZI: jatsi, eratsi. YAUSI: jausi; "koxi ori ume, yausi esteitxen " YAYEGUN, yayegune: jaiegun. YAYO: jaio; "an yayoten da beste erregiñe bat, ta gero ordun sur egon ber da atara ber dake ta sartu beste sera baten beste kaja baten, beste erlauntzen" YAYOKERA, yayokere: jaiotza YESARRI: jezarri; "ori yesarri litxike" YEURTA: jaurti; "arri yeurta eta apara deu" YEUSI: jausi YO: jo "ba, beorren aitxek yo deu, yo dotzo" YOKO: joko YOLAS, yolasa: Plazan egiten zen dantzaldia. YON: joan; "oiñ yoten basara oba" YORRA : jorra YORRAI: jorrarako erabiltzen den atxur txikia YORRATU: jorratu YOSI: 1.josi 2.josi, iltzatu. YOSKILLE, yoskille : joskin, jostun. YOSTORROTZ, yostorrotza: jostorrotz YOSTUN, yostune: jostun YUNGU, yungu: ihia, junku. YUNGUDI: junkudi YUSTURI, yusturi: juzturi, tximista.
ZIZIPOZO: "z" "s"ren ordez ahozkatzen duena.
|