- Inicio
- Coiro galego
- Cursos
- Técnicas básicas
- Artesáns galegos
- Recursos
- Galería de imaxes
- Ligazóns
- Taboleiro / anuncios
- Novas
- Foro
- Descargas
Axúdanos a encher deCOLABORA
CON NÓScontidos esta páxina
Coiro galego / Etnografía
/ Xocas
Texto e debuxos recollidos da obra etnográfica de Xaquín Lorenzo (1907-1989)
xocas
| peneireiros |
os mallos | albardeiros
| zapateiros | mulidas
| coireiros (1)
(2) (3)
4 (5)
coireiros, piliteiros ou curtidores (IV),
por Xaquín Lorenzo, Xocas ............................................anterior
......
seguinte
......O tanino
que se emprega é o que contén a casca, cortiza de
carballo ou de encina que se merca coíste obxeto.
......A casca compre moela,
despóis de seca, no muiño da casca. Consiste o muiño
nunha gran pía circular, de 4,15 mts. de diámetro, feita
de lousas de pedra. No centro, ten un eixe vertical, de madeira, que xira
darredor dos cabos por meio duns espigos de ferro, un no chan e outro
nunhatrabe. A 0,90 mts. do chan tén iste eixe, que se chama fuso,
un enganche onde se lle articula un pau horizontal, guía,
que pasa polo centro dunha roda de pedra, cos bordes ondulados,
de 1,80 mts. de diámetro, e que se prolonga polo outro lado deica
saír fora da pía. No cabo da guía xúnguese
unha mula cos ollos cubertos que, ó camiñar darredor, fai
rolal-a roda, que vai esí esmagando a casca que un
home lle mete por baixo valéndose dun angazo.
......O muiño da casca é
o mesmo que algún dos tipos que se empregan pró aceite,
anque istes derradeiros teñen a roda lisa e máis pequena.
......A casca xa moída bótase
na i-auga da primeira das tinallas onde van os coiros. Ístes
métense abertos, uns por riba dos outros, e pola cima póñenselles
dous paus en cruz pra que asulaguen. Na primeira tinalla
téñense quiince días, faguéndolles tres veces
por día a mesma operación de que falamos no caleiro,
isto é erguel-a mudanza, sacando os coiros con ganchos
e póndoos por riba dos paus, planchando a i-auga
coas planchas pra remexel-a casca, e tornando a baixalos,
meténdoos de novo na tinalla; prós baixar,
un home bótaos e outro vainos calzando ó fondo.
|
......Pasadal-as
dúas semáns, levanse á segunda tinalla,
onde se teñen outro tanto tempo e na que sofren as mesmas
operacións. |
|
......Esta
i-auga serve pra engadir á das outras tinallas —en
total catro— por que van pasando os coiros, preparadas de tal xeito
que o tanino sexa máis consonte avanza o proceso. Pra elo, non
somentes se lles pon unha cantidade cada vez meirande de casca,
senón que se lles bota máis auga da pía de que denantes
falamos; prá i-auga válense de caldeiros de madeira cun
mago especial formado por un pau.
......Cada vez que os pelicos sán
dunha tinalla, e denantes de pasares á seguinte, espárranse.
......Pra esparrar póñense
os coiros en táboas de esparrar, semellantes ás de
pelar, e rañanse co coitelo de esparrar, coma o de
labrar, anque máis estreito e co fío romo. Por meio
desta operación, váiselle quitando o esparro, ou
seña, os lixos que lle pega o tanino na superficie e que non deixarían
penetrar ben a i-auga das outras tinallas.
......................................................
Segundo o Diccionario de Diccionarios do ILGA,
carnaxe:
Parte carnosa, grasienta, adherida a los cueros, que se ha de quitar antes
de llevarlos a curtir. X. de Ambía.
coirame:
Corambre, conjunto de pieles o cueros de animales. Dícese de los
curtidos o sin curtir. Pelambre, porción de pieles apelambradas.
COIRANZA, COLAMBRE.
coireiro:
Coiracheiro. Zurrador, que trata en cueros. El que zurra las pieles y
las curte. El que vende cueros.
goldros:
Resíduos que dejan, en las tinajas de piedra donde se curten los
cueros, las cortezas de roble o de encina que se mezclan con agua para
que los cueros absorban el tanino (Allariz).
.Colabora
con nós, serás benvido. Precisamos da túa experiencia.
[email protected]
