Coiro galego / Etnografía / Xocas

Texto e debuxos recollidos da obra etnográfica de Xaquín Lorenzo (1907-1989)

zapateiros, por Xaquín Lorenzo, Xocas

......Anque na actualidade somentes se atopa unha caste de zapateiros, aínda non fai moito que había dúas: os zapateiros de taller e os zapateiros de portal, os primeiros con taller fixo, no que tiñan todo o seu instrumental, e os outros semiambulantes, pois si ben é certo que adoitaban instalárense de cote no mesmo sitio, non é menos certo que toda a súa ferramenta ía coíles e somentel-o costume ou a comenencia os faguía tornar ó lugar habitual que, polo demáis, non adoitaban ter alugado senón que un recanto calquera dunha rúa ou dunha praza lles chegaba pra se instalaren.
......Naturalmente, o zapateiro de portal tén menos ferramentas que o outro e, por tanto, a súa obra é máis limitada, cinguíndose a arrenxos máis ou menos sinxelos, non a fabricar il obras de primeira man, pró que non somentes non dispón de meios senón que non adoita ter tampouco os coñecementos precisos.
......O material prós seus traballos mércano nas tendas ou tamén directamente ós curtidores.
......Hoxe case desaparecéu a obra prima afogada polas fábricas, e os zapateiros adícanse a arrenxos máis ou menos sinxelos, especialmente a "botar tapas" e a "pór tombas".

Ferramenta dos zapateiros

1 - grosa
2 - martelo da sole
3 - escofina
4 - martelo
5 - tiraformas
6 - coitelas
7 - chaira
8 - croios de batel-as puntadas
9 - croia da sole
10 - tanaza
11 - troquesa
12 - tesoiras
13 - pata de cabra
14 - pata de ferro
15 - grefe
16 - agulla da goma
17 - subelas
18 - roleta
19 - ferro de vivos
20 - costa

......O instrumental é moi característico e variado: coitelas de dous ou tres tamaños pra cortal-o coiro; a chaira pra asental-as coitelas despóis de afiadas na pedra; o martelo pra "batel-a sole" e "abarquillala", axudándose da croia; as subelas, coas que se cose a sole ou o material por meio do fío dado de pez; despóis de quetal-a derradeira no lume dun candil de aceite; os coios, pedriñas pequenas do río pra "batel-as puntadas": o bicho ou troqueras, tanazas curvas pra estiral-a sole; a grosa e a escofina pra rematar darredor o piso do calzado; o martelo pra crval-a sole; a costa, a roleta, o ferro de vivos, as patas de cabra, a bisagra, e o pau de escofinal-a goma, pra retocal-as beiras da sole, etc.
......Comprétase a ferramenta coas tanazas, agullas prá goma, formas, tiraformas, sacabocados, remachador pra remachal-os ollás e grefe prós corchetes, estenacilla, compás, bigornia, dedil, manopla, tirapé, mandil, etc.
......A introdución da goma no calzado fixo aparecer algún instrumento novo: atal é a agulla prá goma e a roda pra "esmerilala", roda feita moitas veces polo mesmo zapateiro.
......O calzado comenzan a faguelo pola parte de riba. Cortan as pezas de material e colócanas na forma do grandor preciso; logo, pola beira inferior, suxétanas con cravillos e, seguidamente, poñen as soles, que cortan, baten, e abarquillan previamente, coséndoas coa subela. Despóis, escofinan, pasan os ferros de vivos, a pata de cabra, etc., e sacan a forma co tiraformas.
......Os zapateiros fan tamén chancas; lévansellel-os paus e iles poñen, pola súa man, o resto, isto é, a parte de coiro.
......Pola semellanza que tén co seu oficio, arrenxan e fan outra chea de cousas de coiro: gobernan albardas, poñen febillas a tiras de coiro pra faguer cintos, confeccionan cinchas, etc.
......Os zapateiros de portal levan a súa ferramenta nun caixón cunha correia que pasan polo hombreiro e que logo utilizan coma mesa de traballo, son ambulantes.

Se tes máis información deste tema que deba estar aquí, colabora con nós

.Colabora con nós, serás benvido. Precisamos da túa experiencia.
[email protected]

Hosted by www.Geocities.ws