ÇELTİK İLÇESİ'NİN TARİHİ
İlçenin kuruluşu 11. ve 12. Yüz yıla kadar uzanmaktadır. İbrahim Hakkı Konyalı’nın "Konya Tarihi" adlı eserine göre Çeltik’in geçmişi Karaman Eyaletine bağlı Akça şehrine dayanmaktadır.Çeltik yakınlarındaki İbanın Kuyusu denilen yerde kurulan Akça şehri 1902’de ilçe kimliği kazanmış, ancak bataklığı ve sivrisinek çokluğu sebebiyle ilçe sıfatıyla önce Hatırliya verilmiş, Daha sonra da Cihanbeyli’ye aktarılmış ve 1990 yılında ilçe
Konya’nın kuzey batısında yer alan Çeltik, Doğuda Polatlı, batıda Emirdağ, Güneyde Yunak, Kuzeyde ise Sivrihisar ile çevrilidir. İç Batı Anadolu üzerinde kurulmuş Çeltik’te kara iklimi hüküm sürmekte, yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlı geçmektedir. Çeltik 2 kasaba ile 7 köye sahip bulunmaktadır.
ÇEVRE İNCELEMESİ
1- OLUŞUM
A) Adının nerden geldiği
Eskiden buralarda pirinç ekimi yapıldığı için ismine çeltik denilmiştir.Sivrisineğin çok olması nedeniylede pirinç ekiminden vaz geçilmiştir.
B) İlçeye ilk yerleşenler
Alişan beyler:köktenler (harputtan gelme),
Kadir beyler :çakırlar (harputtan gelme)
Hüseyin beyler:sevinçler (harputtan gelme)
Malazlı oğulları:şişman,akıncı,önder (malazgirtten gelme)
Leyli oğulları: Baykondu (niğdeden gelme)
Kahveci oğulları:babayiğit,tazegül (maraştan gelme)
Tommul oğulları:avşar ,selvili,biricik (malatyadan gelme)
Zuhaller :(yozgattan gelme)
Molla süleymanlar:ergül,selvili,biricik (malatyadan gelme)
Reyhan oğulları:mercanlar (hataydan gelme)
1957-1968 yılları arasında buraya karadeniz,emirdağı ve doğanhisardan gelerek yerleşmişlerdir.
2- DOĞAL YAPISI
A) YERLEŞİM – ARAZİ GÖRÜNÜMÜ:şehrin kuruluş yeri ve arazi düz bir ovadır
B) İKLİMİ: kışın soğuk ve don olayları görülen yazın sıcak ve kurak geçen bir iklime sahiptir
C) SULARI:(nehir,göl,deniz) derin kuyu sularından yararlanılmaktadır ayrıca ak gölün devamı olan kanal suları vardır.ilçeye yakın olarak küçükhasan gölü vardır
D) BAĞLI BULUNDUĞU İL İLÇE BUCAK KÖY : Konya iline bağlıdır.
E) NÜFUSU :4800 kişidir
F)ilçe halkının ortaklaşa çalışmaya ve imeceye yatkınlıkları oldukça ileri
3-COĞRAFİ DURUMU
doğusu:gökpınar kasabası
batısı:doğanyurt köyü
güneyi:küçükhasan köyü
kuzeyi: aydınlı köyü(sivrihisar)
TARİHİ
Bizanslılar devri :bizanslılar devrinde akçaşehir olarak görülür polathisar ve sarıkaya oyla mağaraları buranın önemli bir merkez olduğunu ispatlar akça şehir o devirde ipek yolu (altın yolu üzerinde bir ticaret merkezi idi) akça şehir ikinci beyazıt zamanına kadar tarihte görülmektedir.İbrahim hakkı konyalının konya tarihi eserinin 113. ve 115 . sayfasında 1490 yılında yapılan karaman eyaletinin kazalarını sayarken akça şehrin konyaya bağlı bir kaza olduğu belirtilir, aynı eserin 976. sayfasında vakıflar ve imaretten bahsediliyor ve 2. Selimin 1566 da yaptırdığı bir tarihte Çeltik in turgut kazasına bağlı olduğu söyleniyor,buna göre akça şehirden çeltik köyüne geçiş meydana çıkıyor.
Çeltik meydan camiinin incelenmesinde 1484 tarihinde birinci,1814 tarihinde 2. 1948 tarihinde 3. tamiratın yapıldığı belirlenmiştir
BİR SELÇUKLU ESERİ OLAN MERKEZ CAMİİ
Buduruma göre çeltik in kuruluşunu çok öncelere götürmektedir .Akça şehir ile çeltik aynı yerde kurulmamıştır. Akça şehir çeltiğin 5 km kuzeyinde ibonun kuyusu denilen yaylalarda kurulan bir bizans şehridir.Çeltik ise bir selçuklu köyüdür .İlçenin kuruluşuna ait kesin bir bilgi olmamasına rağmen caminin tamiratına bakılarak 11,veya 12. asırda kurulduğu tahmin edilmektedir
ALİŞAN BEYLER
Harputtan gelerek buraya yerleşen alişan bey kabilesi devletin vergi kervanını koruyan iç anadoluda tımar sahibi inzibatı görevi yapan alişan beyleri görüyoruz büyük kol sarı ve son bey alişan bey olarak nesilden nesile intikal etmiştir .Büyük alişan beyin kumara namındaki eşkiya tarafından öldürüldüğü kel alişan beyin kumarayı öldürtüp başını keserek zamanın padişahına gönderdiğini kendisininde istanbulda öldüğünü sarı alişan beyin ise şihbizinlilerle masaf kavgasını yaptığını ve bu kavgada 7 oğlunu kaybettiğini öğreniyoruz. Son bey alişan beyin ise Çeltik camii önündeki mezarda yattığını ve 1858 de öldüğünü biliyoruz.Alişan beyler devrinde çeltik orta anadoluda sayılı merkezlerden biri haline geldi hatta 1845 te aşık dertli Alişan beyin himayesine sığınmıştır.
İLÇE VE KASABALIK DEVRİ
1902 Yılında alişan beyin torunu derviş beyin çalışması neticesi çeltik ilçe olmuştur derviş beyin ölümü ile aşağı piribeyli beyi Ahmet efendi meydani boş bularak bazı entrikalarla çeltiğin bataklığını bahane edip yaşanmaz raporu verdirerek 1912 yılında ilçeliğin çeltikten alınarak Hatırlıya oradanda Cihanbeyli ye verilmiştir.1958 yılına kadar köy kalan Çeltik bu tarihte bucak 1968 yılında kasaba olmuştur
EKONOMİK YAPISI
a)Halkın çoğunun geçim kaynağı çiftciliktir
b)Kentlere göç ve nedenleri:kentlere göç çok sık görülen bir olay nedeni çocuklarını rahat okuta bilme ve geçim sıkıntısı
c)gelişim ve el sanatlarına yatkınlıkları aile ekonomısıne katkıları:halkı gelişmekte olan bir ilçedir.El sanatları olarak kızlarda dikiş nakış işleri oldukça gelişmiş ve aileye ekonomik katkı sağlamaktadır
ç)İşlenen maden ler pek kaliteli olmayan sönük yanan birtür kömür çıkarılmaktadır
d)Gelişmiş elsanatları ve buna dayalı işyerleri :dikiş nakış ve marangozluk
e:Meyvecilik sebzecilik tarla tarımı bunlardan ençok yararlı olanları:önceleri prinç ekimi yapılıyorsada sivrisineğin çok olması nedeniylede prinçten vaz geçilmiştir . Daha çok tahıl ekimi yapılır.Yapılan sulama sayesinde ziraate geçiş hızlanmış
pancar ayçiçeği baklagiller patates ve diğer sebzeler bolca yetiştirldiği görülmektedir.
f)toprağın verim oranı yüzde 80 dir.
g)hayvancılık pek gelişmemiştir.meyvecilik son yıllarda yaygınlaşmıştır.
ğ)tarımda yenileşme (makinalaşma gübreleme sulama ilaçlama)sonra işkeri oldukça gelişmiş bir durumdadır ayrıca T.C.Ziraat Bankası şubesi vardır.
h)alış veriş yapılan yerlernelerin alınıp nelerin satıldığı:ilçe her türlü ihtiyacını cuma günleri kurulan pazardan temin etmektedir
SOSYAL VE KÜLTÜREL DURUM
a)okur yazar ların sayısı %90 dır
b)çevrenin okuma öğrenme eğitimi:özellikle kız çocuklarına beşinci sınıftan sonra okutmuyorlardı yavaş yavaş kız ve erkek çocukların diğer okullarda okutma isteği artmaktadır
c)haberleşme telefonla yapılmaktadır.
d)ihtiyacı karşılayacak kütüphane bulunmamaktadır
f)açılan kurslar: biçki dikiş nakış için pratik kız sanat okulu
g)ilçede 3 cami ve her camidede imam vardır ilçe halkı dinine oldukça bağlıdır
ğ)konuşulan dil türkçedir
h)ilçenin ankara eskişehir ğibi büyük yerleşim yerlerine yakın olması ulaşımın buralarda kolaylıkla yapılması ilçede okuma ve yazmaya , yüksek tahsile ilği ilçenin sosyal yaşayışını etkilemektedir
ı)ilçe halkı örf ve adetlerine oldukça bağlıdır.yeniliklere karşı ilgisiz kalmazlar
i)ilçede 3 ekmek fırını 3 kasap dükkanı 3 eczane 20 bakkal dükkanı 2 internet kafe ve bir bilgisayar firması 16 dükkanlı bir sanayi sitesi sağlık ocağı ptt binası jandarma karakolu ile polis karakolu 3 ilköğretim okulu 1 lise 1 ziraat bankası ve belediye binası ile adliye sarayı bulunmaktadır
j)çevresindeki yerleşim yerlerine asfalt yollarla bağlı olması ulaşımı ve ekonomiyi kolaylaştırmaktadır.
k)ilçede siyasal örğütlenme bulunmaktadır
ilçenin ankara eskişehir gibi yerleşim yerlerine yakınlıkları ve buralara ulaşım kolaylığı avrupaya giden işcilerin fazlalığı ilçede okuma ve yüksek tahsile ilgi ilçenin sosyal yönünü etkilemektedir ilçe asfalt yolda 28 km yunak a bağlıdır
BELEDİYE
01/ 06/ 1967 KURULMUŞTUR
elektirik 1972 yılını eylül ayında ,içme suyu 1968 yılında gelmiştir.1963 yılında sulama kanalları yapılmış sanayi 1964 yılında kurulmuş pancar ekimi ise 1973 yılında başlamıştır.İlçede 1964 yılından bu yana pazar kurulmaktadır.Belediyenin mal varlığı 1988 de bir milyar tl kadardır belediye kuruluşundan buyana şu hizmetleri yapmıştır.yol su sanayi sitesi elektrik spor sahası lojman otel binası adliye sarayı dükkanlar ve belediye binası.
Kasaba 1990 yılının 20 mayıs günü ilçe oldu 1993 yılı ekim kasım aralık aylarında yollar asfaltlandı,kaldırımlar park eğlenme tesisleri göletler ağaçlandırma vb yapılarak kent görünümünü aldı.
21 ekim 1990 nüfüs sayımına göre merkez 4800 nüfusa ulaştı 1990 kasım ayı içinde ilçe otomatik telefona geçmiştir. 2013'de 4100 nufusu olmuştur.Bunun nedeni avrupa'ya göçtür.
1 . İLÇENİN KISA TARİHÇESİ :
İlçemiz Çeltik’in tarihi yapısı incelendiğinde kökeni Karaman Eyaletine bağlı Akça şehrine kadar uzanmaktadır. İbrahim Hakkı Konyalı’nın Konya Tarihi eserinde Akça şehir Karaman Eyaletinin Konya’ya bağlı bir ilçesi olarak geçmektedir. II. Selim’in 1566’da yaptırdığı bir tahrirde ise Çeltik’in Turgut Kasabasına bağlı olduğu belirtiliyor.
Çeltik’in tarihi konusunda bize en fazla yardımı dokunacak olan Merkez Camii’nin ne zamanda yapıldığı bilinmiyor. Ancak bildiğimiz 1484 yılında ilk tamiratının yapıldığıdır. Elimizdeki mevcut bilgiler İlçenin kuruluşunun XI ve XII. Asra dayandığını Çeltik’in yakınlarında İban’ın kuyusu denilen bölgede kurulan Akça şehrinin ortadan kalkarak Çeltik’le birleştiği şeklindedir.
Çeltik 1902 Yılında İlçe olmuş ancak bataklığı ve sivrisineği bahane edilerek İlçelik şimdi Yunak İlçesinin Köylerinden Hatırlı’ya verilmiş oradan da alınarak Cihanbeyli’ye aktarılmıştır.
1958 Yılına kadar köy olan Çeltik bu yılda Bucak, 1968 yılında Kasabaya dönüşmüş, 09.05.1990 tarih ve 3644 sayılı 130 İlçe kurulması hakkında Kanunla da İlçe olmuştur. 13 Ağustos 1991 tarihinden itibaren de Kaymakam atanmasıyla fiilen İlçelik statüsünü kazanmıştır.
2 . İLÇENİN COĞRAFİ DURUMU :
Çeltik, Konya’nın Kuzeybatısında yer alır. Doğusunda Kulu, Batısında Emirdağ, Güneyinde Yunak, Kuzeyinde Sivrihisar, Günyüzü ve Polatlı ilçeleri komşudur. Polatlı merkez ilçemizin kuzeyine ilçe toprakları da ilçemizin doğusuna kadar sarkmaktadır.
Çeltik İlçesinden, Ankara ve Eskişehir İllerine ulaşım kolaylıkla yapılmaktadır. 6 km. asfalt bir yoldan sonra Sivrihisar’a bağlantısı vardır. 20 km. bir stabilize yoldan sonra da Kadınhanı - Polatlı asfaltına bağlanmaktadır. Konya’ya da asfalt yolla bağlanmıştır.
3 . İKLİM ÖZELLİKLERİ :
İlçe, İç ve Batı Anadolu eşiği üzerinde kurulmuş iklim olarak Afyon iklimi (Kara iklim) hüküm sürmektedir.
Rakımı 950 metredir. Yazları kurak ve sıcak, kışları soğuk ve yağışlı geçtiği görülür. Soğuklar nedeniyle ilk donlar Kasım ayı başlarında, son donlar Nisan sonlarında görülür.
4 . BİTKİ ÖRTÜSÜ :
İlçe merkezi, genelde kavak ve söğüt ağaçları ile yeşil bir görünüm sergiler. İlçe merkezi dışında kalan yerler ise tarım arazisidir. İlçemizde ormanlık alan yoktur, piknik yapılmaya Beşgöze denilen yer
elverişli olabilir.
5 . YERLEŞİM VE NÜFUS DURUMU :
İlçemiz 220 km. uzaklıkta bulunan Konya İline bağlı olup, iki kasabası yedi köyü bulunan 625 km2 yüzölçümlü bir yerleşim birimidir.
İlçe merkezi Bahçelievler Mahallesi, Yeni Mahalle, Fatih Mahallesi ve Selçuk Mahallesi olmak üzere dört mahalleden oluşmaktadır. İlçe merkezinin nüfusu 4.750, 22 Ekim 2000 nüfus sayımına göre toplam İlçe nüfusu 15.360 kişidir. Yıllık nüfus artışı % 2 olup km2’ye 24 nüfus düşmektedir. Nüfusun % 5’i Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde işçi olarak çalışmaktadır.
6 . SOSYAL DURUM :
Sosyal yönden ilçe halkı köy yaşantısıyla şehir yaşantısı arasında geçiş safhasındadır. Konutlaşmada bu durum özellikle dikkat çekmektedir. İlçe nüfusunun % 30’a yakını Trabzon, Afyon, Emirdağ ve Konya Doğanhisar gibi yerleşim birimlerinden gelen ailelerle karışık bir toplum oluşturmaktadır. İlçe nüfusunun tamamı Türk ve Müslüman’dır. Çoğunluğu Hanefi Mezhebinden olmakla, Şafi Mezhebinden de mevcuttur.
İlçe Merkezi başta olmak üzere Küçükhasan Kasabası ve İshakuşağı Köyünde Avrupa ülkelerinde çalışanların sayıları fazla olup, yetişen gençleri iş sahibi yapmak için akraba evlilikleri olmaktadır.
Avrupa’da çalışan işçilerin ilçeye fazla bir yatırım yaptıkları söylenemez, gayrimenkul satın almak gibi uzun vadeli yatırımlar yapılmakta olup, çoğunlukla Eskişehir, Polatlı ve Akşehir gibi büyük şehirlere yatırım yapıldığı görülmektedir.
7 . EKONOMİK DURUM VE GEÇİM KAYNAĞI :
İlçe merkezi ve köyleri genellikle tarım ve hayvancılıkla uğraştığından İlçe ekonomisi ile geçim kaynağı tarıma dayalıdır fakat Son zamanlarda meraların azalması nedeniyle ise hayvancılık olumsuz yönde etkilenmiştir. Genel arazi varlığı 51.363 Hektar olup, kullanılan tarım arazisi 41.813 hektardır. Bunun yaklaşık 16.000 hektarı sulanabilir durumdadır. Üretim hububat ve pancar ağırlıklıdır. Haftanın Cuma günleri kurulan açık Pazar yörenin kalabalık pazarlarındandır. İlçemizde bir adet Ziraat Bankası mevcut ve 2 de kuyumcu bulunmakta, döviz bürosu bulunmamaktadır, kıymetli evrak borsacılığı yapan kurum veya kuruluş yoktur. İlçemizde hayvan pazarı belediye hayvan pazarında toplanır, yaklaşık olarak aylık 500 küçükbaş, 15 tane de büyükbaş hayvan alınır satılır. İlçemizde faal olmayan bir adet un fabrikası bulunmakta ve yem fabrikası bulunmamaktadır. Ayrıca Toprak Mahsulleri Ofis Ajans Müdürlüğü mevcuttur. İlçe merkezinde Mevlana bulvarı Yunak yolu üzerinde Meşe Petrol ve Özüdoğru petrol, Sivrihisar yolu üzerinde Ünal petrol, Fatih Sultan Mehmet bulvarı Emirdağ yolu üzeri Kökten petrol, Zambur sokak üzerinde de Ulusoy petrol pompa istasyonları bulunmaktadır.
8 . SANAYİ DURUMU :
İlçede zirai aletlerin yaygın olarak kullanılması, zirai alet yapım ve tamiratına dayalı küçük sanayi doğurmuştur. İlçede küçük çapta tarım alet ve makineleri üreten bir sanayi kuruluşu mevcuttur.
9 . EĞİTİM VE KÜLTÜR DURUMU :
İlçenin okur yazar oranı % 95’dir. Sulu tarımla beraber halkın ekonomik durumu güçlendikçe çocukların okutulması oranı her geçen gün yükselmektedir. İlçe Merkezinde, Çeltik Lisesi, 100. Yıl İlköğretim Okulu, Merkez İlköğretim Okulu ve Fatih İlköğretim Okulu bulunmaktadır fakat okullarda öğretmen yetersizliği nedeniyle eğitim kalitesi yetersizdir. İlçede Meslek Lisesi ,Yüksekokul ve üniversite bulunmamaktadır.
Halk Eğitim merkezi verdiği kurslarla ilçe halkının bir çok alandaki eğitim gereksinimlerini büyük ölçüde yerine getirmektedir.Çeltik Halk Eğitim Merkezi sadece 2003-2004 yılı istatistiki verilerine göre verilen bilgisayar kursları ile 103 kişiye bilgisayar setifikası vermiş, giyim biçki dikiş kursları ilede bu yıllar arasında 21 çeltikli eğitilmiştir.Halk Eğitim Merkezi anadolu ve fen liseleri sınavlarına hazırlık kursları açmış 2 köy ve bir ilçede olmak üzere verilen kurslara toplam 55 öğrenci katılmıştır. Halk Eğitim Merkezi ilçe halkından gelecek talepler doğrultusunda her türlü kurs ve eğitim seminerlerini eksiksiz düzenlemektedir
Okullarda toplam olarak, Lisede 65, Merkez İlköğretim okulunda 233, Fatih İlköğretim Okulunda 210 ve 100. Yıl İlköğretim okulunda 170 öğrenci okumaktadır.