XV
RAADGEVENDE LICHAMEN - VOLKSSTEMMING

In de nationaal-socialistische staat is in de plaats der vertegenwoordigende lichamen, verbonden aan de parlementair-democratische partijenstaat, een bestuur, ingericht volgens het Leidersbeginsel, en een eenhoofdige besluitvorming getreden.

Daarbij kan het wenselijk zijn de gezagsdragers raadgevende lichamen ter beschikking te stellen om hun in verschillend opzicht deskundige voorlichting te verschaffen met het oog op de door hen te nemen beslissingen. Deze lichamen onderscheiden zich echter ten enenmale van de politieke vertegenwoordigende colleges uit de tijd der democratie. Zij zijn geen meebeslissende, noch controlerende, maar uitsluitend raadgevende lichamen en staan als zodanig ter beschikking van hen, die een leidersfunctie uitoefenen. Voorzover aan deze lichamen het karakter van politieke vertegenwoordiging (zoals voorheen) ontbreekt, worden de leden niet gekozen (van onder af), maar met het oog op hun deskundigheid en geschiktheid benoemd (van boven af) of aangewezen krachtens hun ambt. In deze raadgevende lichamen wordt niet gestemd, daar van eigen besluitvorming geen sprake kan zijn, maar alleen beraadslaagd met persoonlijke verantwoordelijkheid van elk lid voor zijn advies.

Op deze wijze kunnen ook uit de verschillende organen van het maatschappelijk leven adviserende lichamen als bovenbedoeld worden gevormd. Een organische groei van onder af kan hierbij uitgangspunt zijn, hoewel de vraag of en in hoeverre deze organen tot de raadgevende lichamen zullen behoren, van boven af naar doelmatigheidsgezichtspunten nader te beslissen zal zijn.

De nationaal-socialistische Leidersstaat is dan ook niet zonder meer als een “corporatieve” staat - de staat, waarin de bedrijfs- en andere corporaties als organen der regering optreden - te beschouwen. De “lichamen” in de nationaal-socialistische staat dienen niet - zoals in de parlementair-democratische staat - om als zogenaamde organen der volksovertuiging zelfstandig invloed op de gezagsdragers uit te oefenen, maar zij vertegenwoordigen de deskundigheid op velerlei gebied en stellen deze desgevraagd ter beschikking van het gezag. Organen der volksovertuiging zijn veeleer de gezagsdragers, voorzover zij tevens organen der Beweging zijn, want zij zijn het, in wie de volkse gemeenschapswil vorm heeft gekregen.

Zijn derhalve de vertegenwoordigende lichamen uit een oogpunt van georganiseerde openbaring der volksovertuiging in de Leidersstaat vervallen, een ander uit het democratisch staatsrecht bekend instituut, de Volksstemming (referendum), heeft in dit verband zijn, zij het ook gewijzigde, betekenis als zodanig behouden.

De mogelijkheid ener volksstemming als georganiseerde openbaring der volksovertuiging behoort tot de inrichting van de Leidersstaat, voorzover daarmede de blijvende verbondenheid van Leider en Volksgemeenschap gediend wordt. Zij bedoelt niet een besluit van de Leider aan een beslissende uitspraak van het Volk te onderwerpen - gelijk de betekenis van het referendum in de democratische staat was -, maar het Volk de gelegenheid te geven in een bijzonder geval van zijn vertrouwen in het beleid van de Leider te doen blijken.

Het verschil is duidelijk en hangt met de tegenstelling tussen de ouden democratische- en de Leidersstaat samen. In het eerste geval komt door de beslissende uitspraak van het Volk de verantwoordelijkheid voor het aan de volksstemming onderworpen besluit in een of anderen zin bij het Volk zelf te berusten, waarmede de persoonlijke en derhalve ware verantwoordelijkheid zou zijn vervallen; in het andere geval blijft de eigen verantwoordelijkheid van de Leider behouden, voorzover hij aan de volksuitspraak de gevolgen kan verbinden, welke hij met het oog op z ij n persoonlijke verantwoordelijkheid voor de Volksgemeenschap geboden acht. Het referendum in de Leidersstaat dient derhalve om het Volk de gelegenheid te geven zich uit te spreken over het beleid van de Leider met volledig behoud van diens verantwoordelijkheid voor de uiteindelijke beslissing.

Het is als het ware een gesprek tussen Leider en Volk ter bevestiging van de band tussen beiden, met behoud van ieders plaats, waarvan de wenselijkheid van uitzonderlijke omstandigheden - zowel op binnenlands als buitenlands gebied - afhankelijk zal zijn.

Zo heeft Adolf Hitler een volksstemming gewenst geoordeeld, ten einde het Volk zich te doen uitspreken omtrent de aansluiting van Oostenrijk bij het Duitse Rijk en evenzo was het de Roemeense Leider Antonescu, die door middel van een referendum zich van het vertrouwen van het Volk heeft vergewist. Een verinniging van de band tussen Leider en Volk tegenover binnen- en buitenland is van deze volksstemmingen het gevolg geweest.

Het nationaal-socialistische Leiderschap is diep en duurzaam geworteld in de Volksgemeenschap en daarom moet de onmiddellijke weg tussen Leider en Volk en omgekeerd open blijven: dit is de betekenis van het referendum in de Leidersstaat.