Kadın	Sağlık	Üreme	İnfertilite	Doğum
Jinekoloji	Paramedikal	İnternet	Astronomi	Linkler

 

Dr.sinan Doğantürk

Kadın Hastalıkları ve Doğum

Ankara

 

 

 

 

 

 

PROLAKTİN   ve   REPRODÜKTİF

SİSTEM

Dr.Pınar Aksoy

 

 

Prolaktin (PRL)

Dolaşımda 3 şekilde bulunur:

 

Little PRL: Molekül ağırlığı 23.000 (Biyolojik aktivitesi en güçlü olandır)

Big PRL: Molekül ağırlığı 48000-56000

Big big PRL: Molekül ağırlığı 100.000

 

PRL için 85 kadar fonksiyon gösterilmiştir.

Esas fonksiyonları

Laktasyon

Üreme

Büyüme

Osmoregülasyondur.

Prolaktin Sekresyonunun Kontrolü

PRL önhipofiz laktotrop hücreleri tarafından salgılanan bir hormondur.

 

PRL sekresyonunu uyaran PRF (Prolactin releasing faktör)’ler, PRL sekresyonunu inhibe eden PIF (Prolactin inhibiting faktör)ler bulunmaktadır.

 

PRL düzeyini etkileyen biyolojik varyasyonlar

 

PRL sekresyonu diurnal ritme sahiptir.

PRL salgısı en yüksek düzeyine uykuda ve yemek sonrasında ulaşır.

Normal PRL düzeyi 0-20 ng/ml’dir.

Menstrüel siklusta ovulasyon dönemi sırasında PRL artışı görülür.

PRL gebeliğin 8. haftasından itibaren artış gösterir ve 38. haftada pik (200-300 ng/ml) yapar.

GnRH ve HCG kullanımı ile PRL düzeylerinde artış saptanmıştır.

 

HİPERPROLAKTİNEMİ

 

Kanda PRL artışını ifade eden kimyasal bir tariftir.

PRL artışı

Fizyolojik

Patolojik

Farmakolojik

Fizyolojik hiperprolaktinemi nedenleri:

Patolojik hiperprolaktinemi nedenleri:

 

Hipatalamo-hipofizer lezyonlar

 

Kraniofaringioma

Glioma

Granülomlar (histositozlar, sarkoid, tüberküloz)

Operasyonlar

İrrediyasyon

b) Fonksiyonel hipotalamo-hipofizer hastalıklar

Prolaktinoma

Psödosiyesis

Cushing sendromu

Akromegali

GH, ACTH, PRL salgılayan mikst adenomlar

c) Hipotiroidizm

d) Renal yetmezlik

e) Ektopik sekresyon

Bronş karsinomu

Renal hücreli karsinom

Farmokolojik Etkenler

 

Hiperprolaktinemiye neden olan en sık rastlanan etkenler:

 

Gebelik ve laktasyon

PRL salgılayan hipofiz tümörleri

Psikoaktif droglar

Renal yetmezlik

Hipotiroidizm

Hipotalamusun infiltratif hastalıkları

 

Geçici hiperprolaktinemi

 

Tekrar edilen ölçümlerde PRL düzeyi devamlı yüksek bulunan hastalardan başka, bazen de PRL yüksekliği geçici (siklus ortasında veya gece) olabileceği ve bu geçici yükselmelerin fertiliteye olumsuz etki edebileceği gösterilmiştir.

Siklus ortasında yükselen PRL düzeyinin fertilizasyon ve implantasyonu engelleyebileceği ileri sürülmüştür.

Gece yükselen PRL’nin ise, luteal yetmezlik ve galaktoreye neden olabieceği gösterilmiştir.

 

İdiyopatik hiperprolaktinemi

 

Hiperprolaktinemilerin %30 kadarında ise bir neden bulunamaz yani idiyopatiktir.

Bu fonksiyonel hiperprolaktinemilere neden olarak laktotrop hücrelerin hiperplazileri ileri sürülmektedir.

Hiperprolaktineminin reprodüktif fonksiyona etkisi

Hiperprolaktinemiler, hipogonadisme neden olurlar. Gonadal fonksiyonların inhibisyonundaki muhtemel mekanizmalar:

Hipotalamusta katekolamin metabolizma bozukluklarına neden olarak GnRH pulsasyonlarını azaltır.

Hipofizde PRL direkt artışı LH salgısını inhibe eder.

Östrojenlerin LH üzerine olan pozitif feedback etkisi engellenir.

Adrenal androjenler artar

Gonadotropinlerin, overler üzerine olan etkisi bloke edilir.

 

 

KLİNİK

 

Galaktore

Menstrüel siklus düzensizlikleri

Amenore

Hiperandrojenizm

Galaktore

Puerperium dönemi dışında meme başından spontan veya palpasyon ile süte benzer beyaz sıvı gelmesidir.

Unilateral, bilateral, devamlı veya geçici olabilir.

Hiperprolaktinemik hastaların %50-80’inde galaktore bulunur.

Over disfonksiyonu olan hastalarda galaktore daha sık görülür.

Galaktore şiddeti serum PRL düzeyiyle orantılı değildir.

Menstrüel siklus düzensizlikleri

Hiperprolaktineminin şiddet ve süresine göre luteal faz defekti, anovulasyon ve amenore ortaya çıkar.

Amenore

Genellikle sekonder amenoreye neden olur.

Tüm amenore olgularının yaklaşık olarak %10 kadarında hiperprolaktinemi görülmektedir.

PRL düzeyi normalin 4 katını aşması halinde amenore görülmektedir.

Galaktore ile birlikte amenore olması halinde prolaktinoma olasılığı yaklaşık %75’dir.

 

Hiperandrojenizm

 

Hirsutizmli kadınların %13-33’ünde hiperprolaktinemi görülür.

Özellikle PCO’lu hastalarda görülen hiperprolaktinemi hafif olup, artmış östrojenler sonucu oluşmaktadır.

 

TANI

Klinik

PRL ölçüm

Görüntüleme yöntemleriyle hipofiz ve sella tursikanın değerlendirilmesi

PRL ölçümü hangi şikayetle başvuran hastaya yapılmalı dır?

Primer veya sekonder amenoreler

Mentrüel kanama düzensizlikleri

İnfertilite

Galaktore

Geç puberte

Prolaktin ölçümü menstrüel siklusun folliküler fazında, sabah (9⁰⁰- 11⁰⁰ arasında), aç karnına yapılması önerilmektedir.

Görüntüleme yöntemleri ile hipofiz ve sella tursikanın değerlendirilmesi

Bir hastada en az 2 kez hiperprolaktinemi saptanırsa hipofiz ve hipotalamus yapısı CT ve manyetik rezonans ile incelenmelidir.

Hiperprolaktinemilerin yaklaşık %40-50’sinde prolaktinoma etkendir.

PRL düzeyine göre mikroadenom riski

PRL düzeyi Mikroadenom

ng/mlt        %

25

50

100

Prolaktinomalar çaplarına göre 2’ye ayrılır. Çapları 1 cm’den küçük olanlara mikroadenom, çapları 1 cm’den büyük olanlara makroadenom denir.

 

Tedavi Yöntemleri

 

Observasyon

Medikal tedavi

Cerrahi tedavi

Radyoterapi

 

Hiperprolaktinemilerde tedavi hedefleri

 

PRL seviyesini normale indirmek

Hipofiz fonksiyonlarını korumak

Hipofizdeki tümör çapını küçültmek

Tümörün tekrarını engelemek

Hiperprolaktinemilerde prolaktinoma ve çocuk isteğine göre tedavi planı

Observasyon

Semptom yoksa,

Hiperprolaktenemi nedeni ilaç kullanımı, renal hastalık veya hipotiroidizm gibi sekonder bir etkene bağlıysa,

Hasta en azından 2 ayda bir adet görüyorsa tedavi gerekmez.

Tedavi edilmeyen hiperprolaktinemilerde %30-55 hastada PRL düzeyi azalırken, %20-37 oranında artış görülmüştür.

Bu hastalar 6 ay ve 1 yıl aralıklarla PRL ölçümü ve radyolojik değerlendirme yapılarak izlenmelidir.

 

Medikal Tedavi

 

Dopamin Agonistleri

Ergot deriveleri

Bromokriptin, metergoline, pergolide, lisuride, terguride, CU 32085,

CQP 201-403, cabergoline

 

Ergot derivesi olmayanlar

 

CU 205-502

Bromokriptin

 

Cerrahi Tedavi

 

Medikal tedaviyi tolere edemeyen,

Medikal tedaviden sonuç alınamayan,

Sekretuar olmayan hipofiz adenomlarında,

Görme alanını bozan parasellar yayılımı gösteren tümörlerde tercih edilmektedir.

Mikroprolaktinomalarda %60-80, makroprolaktinomalarda %25-46 oranında PRL düzeyi normale inmektedir.

 

Radyoterapi

 

Diğer tedavilerin yetersiz kaldığı

Makroprolaktinomalarda cerrahi ve medikal tedaviyle kombine olarak uygulanır.

Gebelik sırasında tedavi

Gebelikte hipofiz boyutlarında ortalama %50-70 oranında artış gözlenir.

Gebelik sırasında bromocriptin kullanılabilir, teratojenik etkisi gösterilememiştir.

Ancak gebelikte tedavi kesilen hastalarda komplikasyon nadirdir (%5). Böyle komplikasyon gelişmesi halinde tedavinin tekrar başlaması ile şikayetler geriler.

 

 

 

Ana sayfaya dönmek için www.geocities.com/sinandoganturk/kadindogum1.html

 

 

Dr.Sinan Doğantürk

13/06/2001

Ankara

 

 

 

Ψ