Graphic ComScience...

บทที่ 16
เรื่องของ Session และ Cookie

เรื่องของ session

Session เป็นคุณสมบัติของ PHP ตั้งแต่เวอร์ชั่น 4.0 ขึ้นไปที่ช่วยในการติดตามและตรวจสอบสถานะต่างๆ ของผู้ใช้ โดยเราจะต้องสร้างตัวแปร session เพื่อเก็บค่าต่าง ๆ ที่ต้องการไว้ ซึ่งความคงอยู่ของตัวแปร session นี้จะขึ้นกับวินโดว์ของเว็บบราวเซอร์ ไม่ขึ้นกับไฟล์ PHP ที่สร้างตัวแปรนั้น กล่าวคือ หลังจากตัวแปร session ถูกสร้างขึ้นมาโดยไฟล์ PHP ไฟล์หนึ่งแล้ว เราจะสามารถอ้างอิงถึงตัวแปรนั้นได้จากไฟล์ PHP อื่นๆ ด้วย ตราบใดที่ผู้ใช้ยังคงเข้าถึงไฟล์ PHP ในเว็บไซท์ของเราโดยใช้วินโดว์เดิมอยู่

ฟังก์ชั่นเกี่ยวกับ session

¨ ฟังก์ชั่น session_start()

session_start() เป็นฟังก์ชั่นที่สั่งให้เริ่มต้นใช้งาน (initialize) session

รูปแบบ: session_start()

¨ ฟังก์ชั่น session_register()

session_register() เป็นฟังก์ชั่นที่ใช้ลงทะเบียนตัวแปรไว้ใน session ปัจจุบัน (ทำให้ตัวแปรนั้นกลายเป็นตัวแปร session) โดยสามารถลงทะเบียนได้มากกว่า 1 ตัวแปรพร้อมกัน การลงทะเบียนตัวแปรใดๆ ให้กลายเป็นตัวแปร session นั้น ก็เพื่อกำหนดให้ PHP เก็บรักษาค่าของตัวแปรนั้นไว้ ภายหลังจากที่ไฟล์ PHP นั้นสิ้นสุดการทำงานในเพจใดเพจหนึ่งไปแล้ว

ขณะที่เรียกฟังก์ชั่น session_register() นี้ ถ้าหาก session ยังไม่เริ่มต้น (เราไม่ได้เรียกฟังก์ชั่น session_start() ก่อน) PHP ก็จะเริ่มต้น session ให้เองโดยปริยาย

รูปแบบ: session_register(ชื่อตัวแปร [, ชื่อตัวแปร ... ])

Note: ชื่อตัวแปรที่ระบุให้กับฟังก์ชั่น session_register() นั้นไม่ต้องมี $ นำหน้า และจะต้องป้อนชื่อตัวแปร session ไว้ภายในเครื่องหมาย single quote หรือ double quote

สำหรับตัวอย่างต่อไปนี้เราจะใช้ไฟล์ session_register1.php สร้างตัวแปรชื่อ $myname ขึ้นมา ก่อนที่จะลงทะเบียนให้เป็นตัวแปร session จากนั้นในไฟล์ session_register2.php เราจะสั่งให้แสดงค่าของตัวแปร $myname ออกมา (การทดสอบตัวอย่างนี้ขอให้สร้างไฟล์ทั้งสองขึ้นมาก่อน เพราะจะต้องใช้ควบคู่กัน)

session_register1.php

<?php

session_start(); //เรียกฟังก์ชั่น session_start() เพื่อเริ่มใช้งาน session

$myname = "สุรชัย";

session_register("myname");

นี่คือไฟล์ session_register1.php

<a href="session_register2.php">คลิกตรงนี้เพื่อเปิดไฟล์ session_register2.php</a>

session_register2.php

<?php

session_start(); //เรียกฟังก์ชั่น session_start() เพื่อเริ่มใช้งาน session

นี่คือไฟล์ session_register2.php<br><br>

<?php echo "ค่าของตัวแปร SESSION ของ myname คือ " . $_SESSION['myname']; ?>

¨ ฟังก์ชั่น session_unregister()

session_unregister() เป็นฟังก์ชั่นที่ใช้ยกเลิกการลงทะเบียนตัวแปร session หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งคือ บอกให้ PHP ลืมตัวแปรนั้นไปเสีย

รูปแบบ: session_unregister(ชื่อตัวแปร)

¨ ฟังก์ชั่น session_destroy()

session_destroy() เป็นฟังก์ชั่นที่ใช้ทำลายข้อมูลทั้งหมดของ session ปัจจุบัน

รูปแบบ: session_destroy()

ตัวอย่างการใช้งานตัวแปร Session

ตัวอย่างต่อไปนี้จะคล้ายคลึงกับตัวอย่างก่อนหน้านี้ แต่เราจะไฟล์ทั้งสิ้นจำนวน 3 ไฟล์ คือ

· ไฟล์ session_file1.php เป็นแบบฟอร์มให้กรอกชื่อผู้ใช้ โดยมีช่องรับข้อความชื่อ username เป็นตัวรับค่า

· ไฟล์ session_file2.php ทำหน้าที่ลงทะเบียนตัวแปร $username ไว้ใน session ปัจจุบัน พร้อมทั้งแสดงค่าของตัวแปรออกมา ตัวแปร $username นี้เป็นตัวแปรแบบโกลบอล (global variable) ที่ PHP สร้างขึ้นมาให้ โดย PHP จะนำค่าที่ได้รับจากช่องรับข้อความชื่อ username ในไฟล์ session_file1.php มากำหนดให้กับตัวแปรนี้ (เป็นการทำงานร่วมกันระหว่าง PHP กับแท็ก <form> ของ HTML ไม่เกี่ยวกับ session)

· ไฟล์ session_file3.php จะแสดงค่าของตัวแปร $username ออกมา เพื่อเป็นการยืนยันว่าตัวแปร $username ยังคงมีตัวตนอยู่และเก็บรักษาค่าเดิมไว้ได้

session_file1.php

<?php

session_start(); //เรียกฟังก์ชั่น session_start() เพื่อเริ่มใช้งาน session

session_unregister("username");

กรุณาป้อนชื่อผู้ใช้ (username) แล้วคลิกปุ่ม OK<br>

</form>

session_file2.php

<?php

session_start(); //เรียกฟังก์ชั่น session_start() เพื่อเริ่มใช้งาน session

$username = $_POST['username'];

session_register("username");

ชื่อผู้ใช้ที่คุณป้อนมาให้คือ

<?php

echo $_SESSION['username'];

<br><a href="session_file3.php">คลิกตรงนี้เพื่อไปยังไฟล์ session_file3.php</a>

session_file3.php

<?php

session_start(); //เรียกฟังก์ชั่น session_start() เพื่อเริ่มใช้งาน session

echo "ชื่อผู้ใช้ของคุณยังคงเป็น " . $_SESSION['username'];

<br><a href="session_file1.php">คลิกตรงนี้เพื่อไปยังไฟล์ session_file1.php</a>

การติดตามและตรวจสอบผู้ใช้ด้วย Cookie

Cookie หมายถึง ข้อมูลที่เราส่งไปเก็บไว้ในเครื่องของผู้ใช้ เพื่อประโยชน์ในการตรวจสอบและติดตามผู้ใช้แต่ละคน โดยหลังจากที่เราส่ง cookie ไปยังเครื่องของผู้ใช้แล้วถ้าหาก cookie ยังไม่หมดอายุ (expire) เมื่อผู้ใช้เรียกดูไฟล์ PHP อื่น ๆ ในไดเร็คทอรีเดียวกับไฟล์ PHP ที่สร้าง cookie ขึ้นมา บราวเซอร์ก็จะส่ง cookie นั้นมายังเซิร์ฟเวอร์ ซึ่ง PHP จะนำ cookie มากำหนดเป็นตัวแปรให้เราสามารถตรวจสอบค่าได้ต่อไป

การติดตามสถานะของผู้ใช้ด้วย session และ cookie มีข้อแตกต่างกันดังนี้

ลักษณะการทำงาน	Cookie	Session
การหมดอายุ	ขึ้นอยู่กับเวลาที่เรากำหนดไว้ตอนสร้าง หรือเราสั่งให้หมดอายุเอง	ขึ้นอยู่กับวินโดว์ของบราวเซอร์ที่กำลังใช้งาน ถ้าวินโดวส์ถูกปิดลงไปก็เป็นอันสิ้นสุด session
ขอบเขตการใช้งานตัวแปร	ไฟล์ที่เรียกใช้จะต้องอยู่ในโฟล์ดอร์เดียวกันกับไฟล์ที่สร้างตัวแปรนั้นขึ้นมา	ไม่จำกัด เพราะขึ้นกับวินโดว์ที่ใช้ บราวซ์เข้ามา

ฟังก์ชั่นที่ใช้ส่ง cookie ไปเก็บไว้ในเครื่องของผู้ใช้ทิ้งไป ให้เรียกฟังก์ชั่น setcookie() โดยระบุชื่อ cookie นั้น แต่ไม่ต้องระบุค่าและเวลาหมดอายุ เช่น ถ้าต้องการลบ cookie ชื่อ TestCookie ก็ให้ใช้บรรทัดคำสั่งต่อไปนี้

setcookie(“TestCookie”);

cookie_create.php

<?php

//กำหนดให้ cookie หมดอายุหลังจากถูกสร้างแล้วเป็นเวลา 60 วินาที (1 นาที)

$c_name = "TestCookie";

$c_val = "123";

setcookie($c_name, $c_val, time() + 60);

echo "cookie ชื่อ $c_name ที่มีค่า $c_val ได้ถูกส่งไปยังเว็บบราวเซอร์แล้ว";

<br>

<a href="cookie_test.php">ตรวจสอบค่าของ cookie</a><br>

เมื่อเรียกใช้ไฟล์ cookie_create.php และคลิกที่ลิงค์ “ตรวจสอบค่าของ cookie” แล้ว cookie ชื่อ TestCookie ที่เราส่งไปยังบราวเซอร์ก็จะถูกแสดงค่าออกมา

ให้รีเฟรชเว็บเพจเป็นระยะๆ โดยการกดคีย์ F5 หลังจากนั้นประมาณ 1 นาทีก็จะปรากฏข้อความดังรูปขึ้นมาแทน ซึ่งบอกให้รู้ว่าขณะนี้ cookie ชื่อ TestCookie ได้หมดอายุแล้ว

เนื่องจาก cookie ที่เว็บเซิร์ฟเวอร์กับเว็บบราวเซอร์รับส่งกันนั้น เป็นข้อมูลในส่วนเฮดเดอร์ของโปรโตคอล HTTP ดังนั้นถ้าเราเรียกใช้ฟังก์ชั่น setcookie() ตามหลังฟังก์ชั่นอื่น ๆ ของ PHP ที่ใช้ส่งข้อมูลไปยังบราวเซอร์ ก็จะเกิดความผิดพลาดขึ้น ดังตัวอย่าง

cookie_error.php

<?php

echo "ทดสอบ";

setcookie("Test", "456", time() + 60);

ซึ่งบางครั้งเราไม่สามารถหลีกเลี่ยงการเขียนโค้ดในลักษณะนี้ได้ ด้วยเหตุนี้ PHP จึงจัดเตรียมฟังก์ชั่นที่ใช้ทำ output buffering ไว้ เพื่อให้เรานำข้อมูลไปพักไว้ในหน่วยความจำชั่วคราว หรือบัฟเฟอร์ (buffer) ก่อน แล้วค่อยส่งข้อมูลเหล่านั้นไปยังบราวเซอร์ที่เดียวในตอนท้าย

ฟังก์ชั่นเกี่ยวกับ Output Buffering

ฟังก์ชั่นสำคัญๆ ที่เกี่ยวกับการทำ output buffering มีดังนี้

¨ ฟังก์ชั่น ob_start()

เป็นฟังก์ชั่นที่เปิดการใช้งาน output buffering และสั่งให้มีการจองบัฟเฟอร์ไว้ โดยปกติเราจะเรียกฟังก์ชั่นนี้ที่บรรทัดแรกของไฟล์

¨ ฟังก์ชั่น ob_end_flush()

เป็นฟังก์ชั่นที่ใช้ส่งข้อมูลจากบัฟเฟอร์ไปยังบราวเซอร์ และปิดการใช้งาน output buffering โดยปกติเราเรียกฟังก์ชั่นนี้ที่

บรรทัดสุดท้ายของไฟล์

ob_test.php

<?php

ob_start();

echo "ทดสอบ<br>"; //ลองใช้คำสั่ง echo ก่อนเรียก setcookie()

setcookie("Test", "456", time() + 60);

echo "ส่ง cookie ชื่อ Test ไปยังเว็บบราวเซอร์แล้ว";

ob_end_flush();

Graphic ComScience

ระบบปฏิบัติการ 2 (OS2)

บทเรียนภาษา

Headlines