ADAM ROBERT

Absida

İskoçyalı mimar ve dekoratör (Kirkcaldy 1728-Londra 1792).

XVIII.yy'ın ikinci yarısının önde gelen mimarlarından olan Robert Adam, uluslararası yeni klasizmin önderlerindendir; iç dekorasyonda da Adam üslubunu yaratmıştır.

Varlıklı bir mimar olan babası William Adam'ın yanında eğitim gören R. Adam, mimarlık mesleğine İskoçya'da en büyük ağabeyi John'un yanında başladı. 1754-1758 arasında İtalya ve Fransa'daki sanat yapılarını inceleyip, yeni klasizm akımını benimseyip, özellikle Fransız dekorasyoncusu Charles Louis Cleriseau'nun ve İtalyan sanatçısı Giovanni Battista Piranesi'nin etkisinde kaldı. İngiliz soylularının İtalya'da sık sık geziler düzenlediklerini, dolayısıyla da İtalyan sanatını da tanıdıklarını görünce, gezisinin sonunda Londra'ya yerleşti (1758; sonradan kardeşi James'i de yanına çağırdı). Kısa sürede çok sayıda sipariş alıp, krallık mimarı (ve başlıca rakibi) Sir William Chambers'in yardımcılığına atandı. Ruines Palace of the Palace of Emperor Diocletian of Spalatro in Dalmatia (Dalmaçya'da Spelatro'daki İmparator Diocletianus'un Sarayının yıkıntıları) adlı yapıtını yayımlayarak (1764) "Adam üslubu" adı verilen yeni klasizim esinli üslubunun İngiltere'de iyice tutunmasını sağladı Adam üslubu İngiltere'de, İtalyan mimarı Andrea Palladio'nun çok yakın stilinden türetilen ve Yunan Roma kaynaklarına daha sıkıca bağlı kalan Burlington Palladio üslubunun yerini almıştır. Aslında R.Adam da aynı ögeleri, ama daha serbest bir biçimde ve yaratıcı gücüne daha çok yer vererek kullanmıştır.

Robert Adam, Londra'da ve iskoçya'da birçok ev yapımının yanı sıra, İngiltere'de çeşitli şato ve konakları yeniden düzenlemiş, en büyük başarılarını, söz konusu yapıların dekorasyonunda elde etmiştir. Bu yapıların başlıcaları arasında

ve günümüzde Courtauld Sanat enstitüsü olan Home House 1775-77 sayılabilir. Ayrıca çeşitli kent tasarımları da gerçekleştirmiştir: Londra'da Thames ırmağı kıyısında bir dizi görkemli evden oluşan Adelphi tasarımı (mali yönden gerçek olarak iflasına yol açmıştır 1768-72; yıkılmıştır, Portland meydanı(1776-yaklaşık 1780),Fitzroy Meydanı 1791-1800, vb Gerçekleştirdiği kamu yapıları arasındaysa Londra'daki Admirality Screen 1759-60, Edinburg'daki Register House (yaklaşık 1774-92) ve Edinburg üniversitesi (Yapımına 1789'da başladı; 1793'te tamamlandı), vb. sayılabilir.

Robert Adam, döneminin ingiliz mimarlarının çoğunu (George Dance, James Wyatt, genç sir John Soane,vb.) etkilemiş, etkisi yeni kurulan ABD'ye (Charles Bulfinch'in ve Benjamin Latrobe'un yapıları yapıları) ve Rusya'ya (İskoç mimar Charles Cameron'un yaptığısaraylar) da yansımıştır. Sir John Soane'ın satın aldığı eskizleri, Günümüzde Londra Soane Müzesi'nde sergilenmektedir.

ABSİDA

Dinsel mimarlıkta, iç mekanın yarım daire ya da çokgen planlı uç bölümü. Absida (ya da apsit), ilk olarak hristiyanlık öncesi Roma mimarlığında kullanılmış, genellikle tapınaklarda, anıtsal heykelin bulunduğu yerde derin bir niş olarak tasarlanmıştır. Bu biçim, Roma bazilikalarında merkezi sahında da korunmuş ve erken Hristiyanlık dönemi kiliselerine de uyarlanmıştır: Kiliselerin ilk örneklerinde rahipler absida bölümünde oturur, absida kilisenin merkezi ile sunağını ayırırdı. Erken hristiyanlık ve Ortaçağ kiliselerinde, absida genellikle, koro yerinin arka tarafında, kilisenin doğu bölümünde yeralmıştır; ama çapraz sahnın sonunda ya da yarımkubbenin altında bulunduğu kiliseler de vardır. Din dışı mimarlıkta, özellikle de roma biçimlerinin taklit edildiği XVIII. yy'da absida genellikle heykel sergileme bölümü olarak kullanılmış, İngiliz mimarı Robert Adam, yapılarının pek çoğunda absida'ya yer vermiştir.

Bkz İngiliz Sanatı