BRUNELLESCHİ
İtalyan mimarı (Floransa, 1377-Floransa, 1446).
Usta bir kuyumcu ve heykelci de olan Filippo Brunelleschi, Floransa'da XV. yy'ın başlarında Rönesans'ın başlatıcısı sayılır. İtalyan mimarisinin evrimine büyük katkısı olmuştur. Rönesans sanatçısının en iyi örneklerinden olan Flippo Brunelleschi, sağlam bir öğrenim görerek geniş bir kültür edindi. Kuyumculuk mesleğini öğrenerek ( o dönemde sanatçı olmak isteyen herkes mutlaka kuyumculuk öğrenimi görüyordu), heykelciliğe yöneldi. Ama 1401 yılında katıldığı Floransa vaftiz yerinin üçüncü kapısının yapımı için açılan yarışmayı Gilberti'nin kazanması üzerine, mimarlığa yönelmeye karar vererek, Donatello'yla Roma'ya gidip Eskiçağ anıtlarını izledi. İki yıl sonra Floransa'ya döndüğünde, gotik bir anlayışta başlamış olan Santa Maria del Fiore kilisesinin yapımını tamamlayarak, büyük bir yenilikçi olduğunu herkese kabul ettirdi: Kilisenin sekizgen bir kubbe kasnağı üstüne oturan kubbesini yaparken, Eskiçağ mimarlığından ve kendi koyduğu ilkelerinden yararlanmıştı.
Brunelleschi, yapıtlarında Eskiçağ'da uygulanan ilkeleri körü körüne kopya etmeyip yeniden yaratmıştır. Santa Maria del Fiore'den sonra yaptığı, yeni bir kilise örneği oluşturulan yapıtların (kare planlı küçük bir yapı olan San Lorenzo kilisesi, merkez planlı San Spirito ve Santa Maria degli angeli kiliseleri: bazilika planlı San Lorenzo kilisesi) tümünde aynı özellikler, aynı aydınlık ve özlü düzenleme, düzlemlerin ve kütlelerin aynı dengeli dağılımı ve birbiriyle boğulmayan aynı hacimler gözlenir. Bütün bu yapıtlarda, uzamın düzenlenmesi, sanatçını çeşitli mimarlık öğeleri ile yapının bütünü arasındaki orantılara uyumlu bir ritim vermek için gerekli matematiksel bağıntıların mantığı üstüne kurulmuş kişisel üslup anlayışına bağlıdır.
Güzelliğin yasalarını bir bilim adamı
anlayışıyla denetleyen bir sanatçı olan Brunelleschi, Rönesans sanatçılarının
üstünde çalıştıkları anıtların ve manzaraların persfektiflerindeki dengeyi
doğrulamada kullandıkları optik aygıtı bulmuştur. Günümüzde, XV. yy. Floransa
mimarisinin, hatta bütün Rönesans dönemi mimarisinin Brunelleschi'nin ilk iki
yapıtıyla (Ospedale degli İnnocenti; Floransa katedrallerinin çifte
kubbesi) başladığı kabul edilmektedir.
Kyn.2
İtalyan mimarı, ressamı ve heykeltraşı (Floransa 1377-1446). Bir noterin oğlu olan Brunelleschi, genç yaşta sanata yönelerek, önce heykelcilik alanında çalıştı. Floransa vavtiz yerinin kapılarının yapı için açılan yarışmaya katıldıysa (1401) da, yarışmayı Ghilberti'nin kazanması üzerine Roma'ya giderek, eski anıtların güzelliğine kapıldı ve mimarlığa yöneldi. Florans'da Santa Maria del Fiore kilisesinde, boyutları Roma'daki San Pietro kilisesinkilerden daha büyük olan ünlü kubbeyi gerçekleştirdi. Başlıca yapıtı olan kubbeden sonra, Floransa, Pisa, Pisano ve Milano'da birçok kilise ve saray yaptı.
Alberti, Bramante ve Vignolo'dan önce, Eskiçağ sanatına dönüşün başlatıcısı olan Brunelleschi, İtalya'da Rönesans'ın öncülerinden biri ve en tutarlısıdır.