Placa
conmemorativa
Segundo notas manuscritas de Don Casto
Sampedro, gardadas no Museo de Pontevedra, o 20 agosto de 1922, comezaron
as xestións para dedicarlle unha placa a Fontán, na
súa casa natal de Portadeconde. Así mesmo tamén
se fixeron xestións para colocar outra en memoria de Manuel
Buceta de Villar, pero ó parecer, non deron co punto exacto
do seu nacemento, e optaron colocar dito recordatorio noutra ocasión.
En resumen, colocouse a placa de Fontán, pero non a de Buceta.
Foron os iniciadores desta loable iniciativa, el entonces Director
da Sociedade Arqueolóxica de Pontevedra, Don Casto Sampedro
Folgar y Don Joaquín Portela, entusiastas admiradores da obra
do cartógrafo galego.
Xa por entonces, segundo lemos nas notas, "Se acordó invitar
a los Sres. Jefes de Obras Públicas, de Caminos Provinciales,
Montes y Minas, Obras del Puerto y Diputación Provincial de
Pontevedra a contribuir con 60 ptas. cada uno para los gastos que
se calculan".
Postos en contacto co entonces dono da casa natal de Fontán,
Don Ramón Vidal, capelán a la sazón da Cárcere
de Caldas, fixéronlle medidas da fachada para colocar alí
a placa.
Contribuíron as Deputacións galegas á realización.
A de Pontevedra atendendo á solicitude presentada por Don Castro
Sampedro e Don Rafael Saenz, contribuíu á subscrición
con 250 ptas., segundo acordo do 7 de febreiro de 1926.
Por fin en 1930, procedeuse á
solemne inauguración do recordatorio a Fontán. Vexamos
as anotacións que ó respecto fixo o Sr. Sampedro:
"A las seis y media de la tarde del 2 de junio se inauguró
la lápida dedicada a Don Domingo Fontán en la casa en
que nació sita en el lugar de Porta de Conde, n.º 18,
Parroquia y Aytuntamiento de Santa María de Portas, Juzgado
de Caldas de Reyes".
Foi labrada polo marmorista Don Euloxio Martínez Estévez,
baixo a dirección do distinguido Arquitecto provincial, Don
Juan Argenti Nabajas.
Colocouse no fronte que da ó camiño xeneral; mide 3,78
ms. de anchura y 2,83 de altura. Está feita en mármore
fino de Carrara, e no marco que a encerra e decora empregouse mármore
branco - rosado de Alacante.
Di así a inscrición:
D. DOMINGO FONTAN RODRÍGUEZ
Nació en esta casa el 17 de abril de 1788
Fue Dr. en Sagrada Teología y Filosofía, Dr. en Jurisprudencia
Catedrático de matemáticas sublimes Individuo de la
Real Academia de la Sociedad Geográfica de París, Director
del Observatorio Astronómico de Madrid, Caballero de la R.
y D. Orden de Carlos III. Diputado a Cortes en varias Legislaturas
y autor del Mapa de Galicia.
Murió en Cuntís en 24 de octubre de 1866 y está
sepultado no cementerio General de Santiago nicho 51.
Por Iniciativa da Sociedade Arqueolóxica de
Pontevedra secundada polas Excmas. Deputacións
Provinciais de Galicia e polas Xefaturas de Obras
Públicas Camiños da Provincia e Porto de Vigo 1930.
Contribuíron á realización do proxecto as Deputacións
galegas. Fixéronse fotografías cos parentes do Sr. Fontán
que habitan a casa, hoxe propiedade de Don Ramón Vidal, Capelán
da Cárcere de Caldas, os cales deron todas as facilidades necesarias
ó efecto.
Os principais datos biográficos do homenaxeado constan na lápida,
facilitados en boa parte polo Párroco de Noia Don Joaquín
Sánchez Vázquez. Só engadiremos algo menos coñecido,
pero que contribúe a dar a coñecer máis, a personalidade
do ilustre sabio, fillo de Pontevedra.
Na toma de datos para a súa admirable
Carta xeográfica de Galicia, procedía coa máis
rigorosa exactitude, coa máxima actividade procurando todas
as operacións, e sen esquecer os debuxos de monumentos antigos
como a Fortaleza e Palacio dos Churruchaos de Pontevedra, vistas de
Ribadavia, Ourense u outras partes litografadas, aínda que
na súa maior parte se extraviaron. Don Cesáreo Andrade,
Axudante que foi de Obras Públicas de Pontevedra, fillo dun
dos auxiliares máis intelixentes do Dr. Fontán, así
nolo repetiu moitas veces.
A obra fixo esquecer todos os mapas nacionais, estranxeiros anteriores,
e serviu, serve hoxe e servirá sempre para os máis a
que está destinada; así o declaran todos os técnicos
que a utilizan. ¡Lástima grande que os Gobernos non adquiran
as pedras litográficas, e que as fagan verificar na parte de
Estradas, Parroquias, Concellos, etc.!
Asistiron á inauguración Don José Millán,
Don Francisco Portela Pérez, Don Juan Argenti, Don Lorenzo
Novás, Don Diego Martínez Estévez e Don Casto
Sampedro.
Foi o acto sinxelo e serio.
Nesta mesma carpeta de Castro Sampedro, atopamos o importe da adquisición
e colocación da lápida. Os gastos ascenderon, segundo
factura firmada o 7 de xuño de 1931 por Don Euloxio Martínez,
á cantidade de 870 ptas., pagadas pola Sociedade Arqueolóxica
de Pontevedra.
Tamén por esas datas construirase outra placa en honor do tamén
ilustre veciño de Portas, Don
Manuel Buceta Villar, famoso militar liberal (extracto biográfico
se inclúe na presente páxina Web).
(Revista nº1)
